cototex.html
3012ccdf831fmaster

cototex.html
View Options

This document is not UTF8. It was detected as ISO-8859-1 (Latin 1) and converted to UTF8 for display.

			<!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//IETF//DTD HTML//EN">
			<html>
			<head>
			<title>Co to jest TeX</title>
			<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2">
			<LINK REL=STYLESHEET TYPE="text/css" HREF="./tpstyle.css">
			</head>

			<!-- offline revision for TeX Live 2009 11.10.2009 -->

			<body>
			<h1> Przewodnik po systemie TeX </h1>

			<a name=CONT>
			<menu>
			<li> <a href=#P1>Co to jest TeX?</a>
			<li> <a href=#P2>Sk³adniki systemu TeX</a>.
			<ul>
			<li> <a href=#P21>tex i plik formatu</a>
			<li> <a href=#P22>Plik ¼ród³owy</a>
			<li> <a href=#P23>Pliki .tfm</a>
			<li> <a href=#P24>Program mf</a>
			<li> <a href=#P25>Fonty CM, EC i PL</a>
			<li> <a href=#P26>Plik .dvi, sterowniki</a>
			<li> <a href=#P27>Plik .log</a>
			<li> <a href=#P28>LaTeX:</a>
			<ul>
			<li><a href=#P28a>pliki .cls, .clo, .sty i .fd</a>
			<li><a href=#P28b>inne pliki tworzone przez LaTeX-a</a>
			</ul>
			<li> <a href=#extensions>Rozszerzone wersje programu TeX</a>
			<li> <a href=#P30>TDS</a>
			</ul>
			<li> <a href=#web>Web2c</a>
			<li> <a href=#P3>Jak zacz±æ pracê z TeX-em</a>
			<ul>
			<li><a href=#P3A>Archiwa TeX-owe</a>
			<li><a href=#P3B>Generowanie formatów</a>
			</ul>
			<li> <a href=#P4>Podrêczniki dla pocz±tkuj±cych</a>
			</menu>

			<P><hr></P>

			<a name=P1>
			<h1>Co to jest TeX?</h1>

			TeX (wym. tech) jest systemem profesjonalnego sk³adu drukarskiego. W¶ród
			systemów s³u¿±cych do podobnych celów wyró¿nia siê dba³o¶ci± o jako¶æ
			wyników. Nie ma sobie równych przy sk³adaniu trudnych tekstów naukowych
			(szczególnie matematycznych), s³owników, itp. Inn± zalet± TeX-a, istotn±
			w ¶rodowisku akademickim, jest jego status oprogramowania <em>public
			domain</em>. Poni¿ej wprowadzimy Czytelnika w ¶wiat TeX-a
			i przedstawimy podstawowe pojêcia.

			<h2> Bardzo krótka historia systemu </h2>

			TeX powsta³ w Stanach Zjednoczonych na Uniwersytecie Stanforda. Jego
			twórc± jest wybitny matematyk i informatyk, profesor
			<a href="http://www-cs-faculty.Stanford.Edu/~knuth/"> Donald E. Knuth</a>.
			System zosta³ ukoñczony w 1986 roku, w dziesiêæ lat po rozpoczêciu
			pracy.

			<h2>Kto u¿ywa TeX-a?</h2>

			System TeX, odpowiednio przystosowany do pracy w ró¿nych jêzykach, jest
			u¿ywany przez setki tysiêcy u¿ytkowników na ca³ym ¶wiecie. Na wiêkszo¶ci
			wy¿szych uczelni na ¶wiecie jest u¿ywany do sk³adania tekstów naukowych.
			Wykorzystywany jest np. przez dwóch najwiêkszych na ¶wiecie wydawców tekstów
			naukowych, tj. American Mathematical Society oraz Springer Verlag,
			a ponadto przez kilkadziesi±t innych cenionych wydawnictw, takich jak:
			Addison-Wesley Publishing Group, Oxford University Press, Elsevier Publishers,
			Kluwer Academic Publishers itd.

			<h2>Dlaczego u¿ywa siê TeX-a?</h2>

			TeX umo¿liwia efektywne sk³adanie tekstów o dowolnej trudno¶ci. Unikalny
			algorytm, którym pos³uguje siê TeX przy sk³adaniu akapitów, powoduje, ¿e nie ma
			programu oferuj±cego w tym wzglêdzie lepsze mo¿liwo¶ci. Inne zalety TeX-a
			to jego cena i powszechno¶æ. System TeX jest oprogramowaniem <em>public
			domain</em>, co oznacza, ¿e ka¿dy mo¿e zostaæ jego legalnym u¿ytkownikiem bez
			¿adnych op³at licencyjnych. <p>

			Ponadto TeX, jak ka¿dy prawdziwy program <em>public domain</em>, jest
			dostêpny <em>³±cznie z kodem ¼ród³owym</em> i zosta³
			zaimplementowany praktycznie na ka¿dej platformie. W rezultacie
			u¿ytkownicy TeX-a na ca³ym ¶wiecie mog± siê porozumiewaæ (np. wymieniaæ
			dokumenty poprzez pocztê elektroniczn±) bez wzglêdu na to, na jakim sprzêcie
			pracuj±. TeX <em>dzia³a tak samo</em> na wszystkich platformach. <p>

			Wreszcie TeX jest oprogramowaniem otwartym, przez co rozumieæ nale¿y
			jego zdolno¶æ do wspó³pracy z innymi programami.
			Czêst± sytuacj± jest wykorzystanie TeX-a -- programu, który doskonale
			dzia³a w trybie wsadowym -- jako wa¿nego elementu
			zautomatyzowanych systemów publikacyjnych,
			np. opartych na standardzie SGML.
			<p>

			<h2>Wersje jêzykowe TeX-a</h2>

			TeX zosta³ zaprojektowany w taki sposób, ¿e mo¿e byæ przystosowany do
			sk³adania tekstów w dowolnych jêzykach, nawet tak
			egzotycznych dla nas, u¿ytkowników alfabetu ³aciñskiego, systemach, jak
			drukowanie z góry na dó³ (chiñska albo japoñska wersja jêzykowa) czy
			z prawa na lewo (hebrajska i arabska).

			<h2>Wymagania sprzêtowe</h2>

			TeX jest przygotowany do pracy na komputerach pracuj±cych
			pod ró¿nymi systemami operacyjnymi, na przyk³ad na komputerach
			IBM PC (MS DOS, OS/2, Windows 9x/NT/2000/XP, Linux),
			IBM (VM/CMS),
			VAX (VMS, UNIX),
			HP (HP-UX),
			SUN (Solaris),
			Cray, DEC,
			Commodore Amiga
			i Apple Macintosh.
			<!-- W Polsce TeX jest najczê¶ciej u¿ywany na
			komputerach typu IBM PC. -->

			<h2>Kto rozwija TeX-a</h2>

			System jest rozwijany przez u¿ytkowników
			na ca³ym ¶wiecie. Wielu z nich jest stowarzyszonych
			w miêdzynarodowej organizacji
			<a href="http://www.tug.org"><em>TeX Users Group</em> (TUG)</a>.
			TUG liczy oko³o 3000
			cz³onków indywidualnych, reprezentuj±cych ponad 1500 szkó³,
			uniwersytetów, agencji rz±dowych (np. Los Alamos National Laboratory,
			NASA w USA czy CERN w Europie) i prywatnych, oraz ponad 100
			instytucjonalnych.
			Ponadto istnieje kilkana¶cie
			<a href="http://www.tug.org/lugs.html">narodowych grup
			u¿ytkowników TeX-a</a>, z których do najwiêkszych nale¿±:
			<a href="http://www.dante.de/Welcome_english.html">DANTE</a>
			(niemieckojêzyczna),
			<a href="http://www.gutenberg.eu.org">GUTENBERG</a> (francuskojêzyczna),
			<a href="http://www.ntg.nl">NTG</a> (holenderska).
			TUG i grupy narodowe prowadz± ogólnie dostêpne serwery FTP, serwisy
			informacyjne WWW i listy dyskusyjne, wydaj± periodyki oraz organizuj±
			konferencje i szkolenia.

			<h2>TeX w Polsce</h2>

			W 1992 roku powsta³a Polska Grupa U¿ytkowników Systemu
			TeX (GUST). Obecnie GUST zrzesza ponad 250 cz³onków indywidualnych
			i instytucjonalnych. Co roku organizowana jest
			<a href="http://www.gust.org.pl/BachoTeX/">Ogólnopolska
			Konferencja U¿ytkowników TeX-a</a>. Organizowane s± kursy i szkolenia.
			W 1994 roku GUST by³ organizatorem IX Europejskiej Konferencji
			U¿ytkowników Systemu TeX w Gdañsku, w 1998 roku
			XIX ¦wiatowej Konferencji U¿ytkowników Systemu TeX
			w Toruniu, w 2002 roku XIII oraz w 2007 roku XVIII
			Europejskiej Konferencji.
			GUST wydaje dwa razy do roku swój
			<a href="http://www.gust.org.pl/gust/gust_bulletin">biuletyn</a>.
			<P>

			[<a href=#CONT>Spis tre¶ci</a>]

			<P><hr><P>


			<a name=P2>
			<h1> Sk³adniki systemu TeX </h1>

			TeX jest programem do komputerowego sk³adu tekstu. Razem z edytorem,
			sterownikami umo¿liwiaj±cymi wydrukowanie czy wy¶wietlenie z³o¿onego
			dokumentu, wieloma programami towarzysz±cymi, takimi jak: MetaFont
			do generowania fontów czy MetaPost do tworzenia grafiki wektorowej,
			BiBTeX do przetwarzania baz bibliograficznych czy MakeIndex do
			sortowania skorowidzów i innych,
			tworzy system do elektronicznego sk³adu komputerowego.
			<p>

			S³owo TeX oznacza tak¿e pewien wyspecjalizowany jêzyk programowania.
			Jak ka¿dy jêzyk programowania, TeX ma specyficzn± sk³adniê
			(zawiera m.in. zmienne, instrukcje podstawienia i instrukcje warunkowe,
			ale informacja ta nie powinna odstraszyæ pocz±tkuj±cego u¿ytkownika)
			oraz pozwala definiowaæ nowe funkcje. Pomiêdzy dzia³aniem programu
			TeX a dzia³aniem kompilatora, takiego jak np. <code>gcc</code>,
			istnieje du¿e podobieñstwo.
			TeX czyta plik ¼ród³owy tworz±c plik wynikowy, podobnie jak
			w wyniku kompilacji z pliku ¼ród³owego powstaje program.
			Plik wynikowy tworzony przez TeX jest niezale¿ny od platformy
			(mo¿e byæ przenoszony na dowolny komputer lub system operacyjny),
			a tak¿e urz±dzenia, które go wy¶wietli lub wydrukuje.
			<p>

			TeX to skomplikowany system, w którego sk³ad wchodzi
			wiele (kilka tysiêcy) plików. W tym tek¶cie omówiono
			rolê i przeznaczenie najwa¿niejszych programów
			i typów plików wchodz±cych w sk³ad systemu TeX.
			Tekst ten <em>nie jest</em> natomiast opisem TeX-a jako jêzyka
			programowania (patrz: <a href=#P4>Podrêczniki dla pocz±tkuj±cych</a>).

			<a name=P21>
			<h2> tex i plik formatu</h2>

			Najwa¿niejsz± sk³adow± systemu jest oczywi¶cie sam program <code>tex</code>
			<!-- który wystêpuje w dwóch odmianach <code>virtex</code>
			i <code>initex</code>. W wiêkszo¶ci wspó³czesnych implementacji
			obie odmiany to zwykle ten sam program, po prostu <code>tex</code> -->
			(lub <code>tex.exe</code>), uruchamiany z ró¿nymi parametrami, np.
			<code>tex --ini</code> czy <code>tex /i</code> oznacza
			uruchomienie programu <code>tex</code> w celu utworzenia tzw.
			<em>formatu</em>.
			<p>

			TeX zna oko³o 300 instrukcji podstawowych (wbudowanych), tworz±cych j±dro
			jêzyka. W codziennej pracy u¿ytkownik <em>nie pos³uguje siê</em>
			instrukcjami wbudowanymi, poniewa¿ operuj± one na zbyt niskim poziomie
			abstrakcji. U¿ytkownik pos³uguje siê instrukcjami (<em>makrodefinicjami</em>,
			<em>makrami</em>) zdefiniowanymi za pomoc± instrukcji wbudowanych. Zbiór
			takich instrukcji oraz wzorce dzielenia wyrazów dla ró¿nych jêzyków s±
			czytane podczas uruchamiania <code>tex</code>-a z parametrem
			<code>--ini</code> i, po przetworzeniu,
			zapisywane do pliku, który nazywamy <em>formatem</em>. Plik formatu ma
			zwyczajowe rozszerzenie <code>.fmt</code>. Powszechnie u¿ywane formaty
			to: Plain (format zaprojektowany przez D.E. Knutha), LaTeX, AMSTeX
			i ConTeXt.
			Istnieje oczywi¶cie wiêcej formatów i u¿ytkownik ma pe³n± swobodê
			tworzenia w³asnego formatu, przeznaczonego do specyficznych zadañ.<p>

			<!-- Program <code>initex</code> jest wykorzystywany <em>tylko</em>
			do generowania formatu. -->
			Kiedy potrzebujemy wygenerowaæ format? Najczê¶ciej w wypadku
			zmiany zestawu potrzebnych wzorców dzielenia wyrazów, aktualizacji makr
			(dotyczy to szczególnie LaTeX-a) albo u¿ycia nowszej wersji samego programu.
			<!-- Natomiast <code>virtex</code> jest programem wykorzystywanym
			w normalnej pracy. -->
			Pierwsz± rzecz±, któr± wykonuje program <code>tex</code> (lub
			jego wersja rozszerzona <a href="#extensions"><code>pdftex</code></a>),
			po uruchomieniu, jest przeczytanie formatu. Program umo¿liwia
			prze³±czanie pomiêdzy poszczególnymi wzorcami dzielenia wyrazów, ale nie
			potrafi do³±czyæ nowego.<p>
			We wspó³czesnych instalacjach uruchomienie programu o nazwie
			<code>tex</code> bez podawania dodatkowych parametrów to¿same jest
			z uruchomieniem TeX-a wraz z formatem Plain. Z kolei
			uruchomienie np. polecenia <code>latex</code> oznacza uruchomienie
			TeX-a z formatem LaTeX itp. Z punktu widzenia przeciêtnego
			u¿ytkownika nieistotne jest, czy takie polecenie zapisane jest na dysku
			pod nazw± <code>latex</code> (Unix), <code>latex.exe</code> (Windows),
			czy <code>latex.bat</code> (DOS).<br>

			Wiêcej o tworzeniu formatów -- patrz:
			<a href="#P3B">Generowanie formatów</a>

			<p>
			Oprócz wersji standardowej programu TeX dostêpne s±
			jego <a href="#extensions">wersje rozszerzone</a>, wzbogacone o nowe
			elementy funkcjonalne.

			<a name=P22>
			<h2> Plik ¼ród³owy </h2>

			Po przeczytaniu formatu, TeX rozpoczyna przetwarzanie dokumentu ¼ród³owego.
			Dokument ¼ród³owy, najczê¶ciej maj±cy rozszerzenie <code>.tex</code> lub
			<code>.ltx</code>, to zwyk³y plik tekstowy (ASCII). TeX nie ma nic wspólnego
			z jego utworzeniem czy modyfikowaniem. Dokument ¼ród³owy
			tworzymy/modyfikujemy za pomoc± edytora <code>emacs</code>, <code>vi</code>,
			<code>joe</code>, czy jakiego¶ innego przez nas ulubionego. Dla systemów
			Windows dostêpne s± implementacje wymienionych edytorów, a tak¿e
			wiele innych edytorów tekstowych o statusie <em>public domain</em>
			b±d¼ <em>shareware</em>. Jeszcze raz
			nale¿y podkre¶liæ, ¿e edytor musi zapisaæ plik jako zwyk³y plik tekstowy.
			Dokument ¼ród³owy mo¿e byæ tak¿e utworzony automatycznie, np. przez
			odpowiedni skrypt Perlowy. <p>

			Plik ¼ród³owy zawiera tekst oraz polecenia jêzyka TeX. Je¿eli polecenia
			opisuj± wygl±d dokumentu, to mówimy o <em>formatowaniu wizualnym</em>,
			a je¿eli dotycz± jego logicznej struktury, to mówimy
			o <em>formatowaniu logicznym</em>. Formatowanie logiczne operuje takimi
			pojêciami, jak tytu³ rozdzia³u, tytu³ punktu, tabela, tytu³ tabeli, odsy³acz
			itp. Formatowanie wizualne to odstêpy, stopieñ i krój pisma, kolory
			itp. Pos³uguj±c siê TeX-em mo¿emy wykorzystywaæ oba sposoby formatowania.
			W przypadku tworzenia wiêkszych dokumentów znakowanie logiczne ma
			zdecydowan± przewagê nad wizualnym, zwiêksza wygodê pracy i jej
			wydajno¶æ. Formaty LaTeX i AMSTeX umo¿liwiaj± znakowanie logiczne.
			Format Plain nie definiuje struktury dokumentu, umo¿liwia w zasadzie
			znakowanie wizualne, ale pozwala u¿ytkownikowi na pe³n± swobodê definiowania
			dowolnej struktury logicznej i na pe³ne sterowanie procesem sk³adu.
			Innymi s³owy: LaTeX (czy AMSTeX) mo¿e byæ traktowany jako gotowy zbiór
			szablonów dla wielu typowych dokumentów, podczas gdy Plain wymaga
			samodzielnego ich zdefiniowania. <p>

			Z regu³y na pocz±tku dokumentu ¼ród³owego
			znajduj± siê instrukcje, które powoduj±, ¿e zanim TeX rozpocznie
			sk³adanie jakiegokolwiek tekstu, musi zapoznaæ siê z zawarto¶ci±
			innych plików, zawieraj±cych wymagane makra. Szczególnie dotyczy to
			formatu LaTeX, gdzie obowi±zkowe jest wczytanie minimum pliku tzw. klasy
			dokumentu (patrz: <a href=#P28a>LaTeX: pliki .cls, .clo, .sty i .fd</a>).
			<!-- Rysunek przedstawia schematycznie sposób przetwarzania plików
			w przypadku uruchomienia TeX-a z formatem latex, czyli w skrócie
			przez LaTeX-a. -->
			<p>

			<a name=P23>
			<h2> Pliki .tfm </h2>

			S± to podstawowe pliki, z których korzysta TeX: musi on mieæ informacje
			o u¿ytych w dokumencie fontach. Informacje takie nie s± zaszyte
			w programie, ale znajduj± siê w plikach z rozszerzeniem
			<code>.tfm</code>, zwanych plikami metrycznymi. Tym samym nie ma ¿adnych
			ograniczeñ stosowanych fontów, wystarczy posiadanie odpowiednich plików
			metrycznych. Dla ka¿dego wykorzystywanego w dokumencie fontu, TeX
			z odpowiedniego pliku <code>.tfm</code> pobiera informacje
			o wymiarach znaków. Oprócz wymiarów (wysoko¶æ, szeroko¶æ, g³êboko¶æ
			znaku) plik <code>.tfm</code> zawiera informacje o podciêciach (kernach)
			oraz spójkach (ligaturach). Nie ma natomiast informacji o kszta³cie
			znaków, poniewa¿ te informacje nie s± TeX-owi potrzebne. Wiêcej informacji
			na temat fontów znajduje siê w artykule
			<!-- <a href="http://www.gust.org.pl/doc/fonts/abc">Fontowe ABC</a>. -->
			<a href="fonty/font-abc.html">Fontowe ABC</a>.
			<p>

			Wiele implementacji (np. teTeX) pozwala wygenerowaæ brakuj±cy plik
			<code>.tfm</code> ,,w locie'', o ile odnalezione zostan± pliki
			¼ród³owe fontu (pliki z rozszerzeniem <code>.mf</code>). S³u¿y do tego
			opisany w kolejnym punkcie program MetaFont.<p>

			<a name=P24>
			<h2> Program mf </h2>

			Do generowania fontów wykorzystywany jest system MetaFont,
			tak¿e autorstwa D.E. Knutha.
			Jest to program, który tworzy pliki metryczne (<code>.tfm</code>) oraz pliki
			zawieraj±ce mapy bitowe, definiuj±ce kszta³ty poszczególnych znaków
			na podstawie plików ¼ród³owych.
			Pliki ¼ród³owe MetaFont-a (maj± one rozszerzenie <code>.mf</code>)
			opisuj± znaki w sposób niezale¿ny od rozdzielczo¶ci czy konkretnego
			urz±dzenia drukuj±cego.
			<p>

			Uwaga: znakomita wiêkszo¶æ u¿ytkowników TeX-a nie ma potrzeby korzystania
			z programu MetaFont w inny sposób ni¿ przez jego automatyczne
			uruchamianie do generowania brakuj±cych fontów. Coraz czê¶ciej u¿ywane s±
			fonty skalowalne Type 1 (PostScriptowe), ale warto nieco
			wiedzieæ tak¿e i o tym programie.
			<p>

			System MetaFont, podobnie jak TeX, to jêzyk programowania i program
			implementuj±cy go.
			Pliki ¼ród³owe <code>.mf</code> przetwarzane s± przez program <code>mf</code>
			(w systemach DOS/MS Windows bêdzie to <code>mf.exe</code>).
			Pierwsz± rzecz± wykonywan± po uruchomieniu przez program <code>mf</code>
			jest przeczytanie <em>bazy</em>, która jest tym, czym dla programu TeX
			jest format.
			Plik <em>bazy</em> ma zwyczajowe rozszerzenie <code>.base</code>
			(lub <code>.bas</code>). W standardowym systemie TeX powinny siê
			znajdowaæ dwa takie pliki: <code>plain.base</code>
			i <code>cm.base</code>.
			<p>

			Po wczytaniu <em>bazy</em> MetaFont utworzy (zwykle) opisany wy¿ej plik
			<code>.tfm</code> <em>oraz</em> plik zawieraj±cy kszta³ty poszczególnych
			znaków, zapisany w specyficznym dla sterowników TeX-owych bitmapowym
			formacie PK. Mówi±c ¶ci¶lej, MetaFont tworzy pliki w formacie
			<em>generic</em> (<code>.gf</code>), ale w instalacjach TeX-a
			automatycznie wywo³ywany jest program <code>gftopk</code> konwersji
			do bardziej efektywnego formatu PK. Pliki takie maj± rozszerzenie <code>.pk</code> lub
			<code>.999pk</code>, gdzie <code>999</code> oznacza rozdzielczo¶æ fontu.
			Przyk³adowo, font o nazwie <code>plr10</code>, w rozdzielczo¶ci 600
			DPI bêdzie znajdowa³ siê w pliku <code>plr10.600pk</code>. <p>

			Tradycyjne, bitmapowe fonty TeX-owe nie s± jedynymi, z których mo¿e
			korzystaæ TeX, np. mo¿liwe jest korzystanie z fontów PostScriptowych
			lub w formacie TrueType. <p>

			Warto tu zwróciæ uwagê na program MetaPost, bêd±cy mutacj±
			MetaFont-a. Jest to doskona³e narzêdzie do tworzenia
			grafiki obwiedniowej w postaci ró¿nego rodzaju wykresów,
			schematów czy diagramów (równie¿ kolorowych).
			<p>

			<a name=P25>
			<h2> Fonty CM, EC i PL </h2>

			D.E. Knuth opracowa³ zestaw ró¿nych krojów pisma, wzoruj±c siê
			na kroju Modern 8A firmy Monotype, i udostêpni³ je publicznie.
			Fonty te, nazwane Computer Modern, s± standardowymi fontami
			u¿ywanymi przez TeX-a. Generowane s±, oczywi¶cie, za pomoc± programu MetaFont.
			Jedn± z wielu zalet tych fontów jest to, ¿e zawieraj± bogaty zestaw
			symboli matematycznych oraz ¿e publicznie dostêpne s±
			dodatkowe, optycznie do nich pasuj±ce kroje, umo¿liwiaj±ce sk³ad
			w wielu alfabetach, nawet tak egzotycznych jak gruziñski czy arabski.
			<p>

			Oryginalne fonty Computer Modern (CM) s± 128-znakowe i nie zawieraj±
			kompletu polskich znaków. Znaki diakrytyczne, niezbêdne do sk³adu po polsku
			i w innych jêzykach europejskich, dostêpne s± w 256-znakowych
			fontach European Computer Modern (EC), opracowanych na podstawie fontów CM
			przez Joerga Knappena i wiele innych osób. Ka¿da wspó³czesna dystrybucja
			TeX-a zawiera zarówno fonty CM, jak i EC. Uk³ad znaków w zakresie
			kodów 0--127 fontów EC ró¿ni siê nieco od uk³adu CM i w zasadzie
			tylko LaTeX zapewnia mechanizmy prze³±czania siê miêdzy nimi (dla u¿ytkownika
			jest to prawie niewidoczne). Dostêpne s± ponadto fonty PL, w pe³ni
			zgodne z CM, zawieraj±ce dodatkowo wszystkie polskie znaki diakrytyczne oraz
			cudzys³owy stosowane w polskiej typografii. Fonty CM i PL s±
			dostêpne (w odró¿nieniu od fontów EC) tak¿e w postaci fontów
			PostScriptowych (skalowalnych). <p>

			Omówienie dostêpnych polskich fontów, przygotowanych specjalnie dla systemu
			TeX, zawarto w artykule
			<!-- <a href="http://www.gust.org.pl/doc/fonts/polish_fonts">Polskie fonty komputerowe</a>. -->
			<a href="./fonty/index.html">Polskie fonty komputerowe</a>.


			<a name=P26>
			<h2> Plik .dvi, sterowniki</h2>

			Wynikiem pracy TeX-a jest zwykle kilka plików, z których najwa¿niejszym
			jest
			plik z rozszerzeniem <code>.dvi</code>, który mo¿e byæ wy¶wietlony na
			ekranie b±d¼ wydrukowany. Plik <code>.dvi</code> zawiera dla ka¿dego znaku na
			stronie jego wspó³rzêdne oraz informacjê, z jakiego fontu pochodzi dany
			znak, nie zawiera natomiast definicji kszta³tów znaków. Do wydrukowania lub
			wy¶wietlenia na ekranie pliku <code>.dvi</code> potrzebny jest odrêbny
			program zwany sterownikiem. W systemach Unix takim sterownikiem
			ekranowym jest np. program <code>xdvi</code>, w Windows
			<code>windvi</code> lub <code>yap</code>. Dopiero sterownik korzysta
			z plików zawieraj±cych definicje kszta³tów znaków (np. z plików
			PK). <p>

			Plik <code>.dvi</code> mo¿na zamieniæ na plik w formacie PostScript.
			S³u¿y do tego program <code>dvips</code>. Wynikowy plik mo¿emy wydrukowaæ
			bezpo¶rednio na drukarce PostScriptowej, a  tak¿e wy¶wietliæ na ekranie
			lub wydrukowaæ na dowolnej innej drukarce, wykorzystuj±c interpreter tego
			jêzyka <a
			href="ftp://ftp.gust.org.pl/TeX/support/ghostscript/"><code>Ghostscript</code></a>.
			<p>

			U¿ycie docelowego formatu PostScript otwiera wiele nowych mo¿liwo¶ci,
			niemo¿liwych do realizacji w tradycyjnym systemie TeX/LaTeX.
			Najwa¿niejsze to: do³±czanie praktycznie dowolnej
			grafiki (wektorowej, bitmapowej, kolorowej itd.), wykorzystanie
			kolorów w dokumencie czy korzystanie z ró¿nych
			krojów pisma w formacie Adobe Type 1 (PostScriptowych).
			Wiêcej informacji na temat fontów i grafiki:
			<!-- <a href="http://www.gust.org.pl/doc/fonts/fonts_inst">Instalowanie font¢w Type 1/True Type</a>. -->
			<a href="./fonty/fonts_inst.html">Instalowanie fontów Type 1/True Type</a>
			oraz
			<!-- <a href="http://www.immt.pwr.wroc.pl/~myszka/grafika/grafika.pdf"> -->
			<!-- <a href="../../guides/polish/grafika.pdf"> -->
			<a href="http://ftp.gust.org.pl/pub/GUST/doc/grafika.pdf">
			W³±czanie grafik do dokumentów LaTeX2e</a> (plik PDF, ok. 800kb).
			<p>

			<a name=P27>
			<h2> Plik .log </h2>

			Plik <code>.log</code> zawiera komunikaty i ewentualne ostrze¿enia
			TeX-a, wygenerowane podczas kompilacji dokumentu. Przegl±danie tego
			pliku mo¿e byæ czêsto pomocne w diagnostyce b³êdów.
			<p>

			<a name=P28>
			<h2> LaTeX </h2>

			LaTeX jest bardzo rozbudowanym zestawem makr, zawieraj±cym wiele mechanizmów
			opisu struktury logicznej dokumentów. Jak wspomniano powy¿ej, zestaw taki,
			wraz z wzorcami dzielenia wyrazów, jest wstêpnie prekompilowany
			i u¿ywany jako tzw. format. LaTeX to obecnie najbardziej
			rozpowszechniony format i dostarczany w ka¿dej dystrybucji
			stanowi tym samym wa¿ny s³adnik systemu TeX. Twórc± LaTeX-a jest
			Leslie Lamport. Zaprojektowany przez niego zestaw makr zosta³ ,,zamro¿ony''
			jako tzw. LaTeX 2.09 i praktycznie nie jest ju¿ u¿ywany.
			Obecnie u¿ywany LaTeX to intensywnie rozwijany przez tzw. LaTeX Team
			projekt, okre¶lany jako LaTeX2epsilon (LaTeX2e).

			<a name=P28a>
			<h3> LaTeX: pliki .cls, .clo, .sty i .fd</h3>

			Oprócz informacji z plików <code>.tfm</code>, LaTeX czyta tak¿e
			pliki <code>.cls</code>
			i <code>.clo</code> (klasy) oraz <code>.sty</code> (pakiety). Klasa to
			plik(i) zawieraj±cy specyficzne instrukcje s³u¿±ce do sformatowania dokumentu
			okre¶lonego typu, np. ksi±¿ki, artyku³u czy listu. Wczytanie pliku klasy
			jest w LaTeX-u obowi±zkowe. Pliki <code>.sty</code> rozszerzaj±
			mo¿liwo¶ci LaTeX-a. Podstawowy LaTeX nie umo¿liwia np. do³±czania grafiki,
			kolorowania tekstu, automatycznego ³amania d³ugich tabel itd. Do wykonania
			takich zadañ s³u¿± w³a¶nie pakiety. <p>

			Klasy i pakiety LaTeX-a s± dystrybuowane w postaci plików
			z rozszerzeniem <code>.dtx</code>.
			Plik taki zawiera definicje poleceñ dla LaTeX-a oraz dokumentacjê pakietu
			(opis techniczny i podrêcznik u¿ytkownika).
			Instalacja pakietu dostarczonego w pliku (lub plikach)
			<code>.dtx</code> polega na skompilowaniu pliku o nazwie
			takiej jak nazwa pliku <code>.dtx</code>,
			ale z rozszerzeniem <code>.ins</code> (zwykle plikowi <code>.dtx</code>
			towarzyszy odpowiadaj±cy mu plik <code>.ins</code>):<p>
			<code>tex plik.ins</code><p>
			W rezultacie otrzymujemy wiele plików (o rozszerzeniach
			<code>.cls</code>, <code>.sty</code>, <code>.def</code>
			i <code>.fd</code> lub innych
			rzadziej spotykanych). Wszystkie takie pliki umieszczamy
			w katalogu, w którym LaTeX szuka plików tego typu
			(w strukturze TDS -- patrz ni¿ej -- bêdzie to podkatalog w ramach
			<a href=#P311><code>texmf/tex/latex/</code></a>).
			<p>

			W plikach z rozszerzeniami <code>.fd</code> znajduj± siê instrukcje
			definiuj±ce dostêpne w danej instalacji LaTeX-owej fonty. Oznacza to,
			¿e w przypadku pos³ugiwania siê LaTeX-em, sam plik <code>.tfm</code> nie
			wystarczy do tego, ¿eby system potrafi³ z niego skorzystaæ. Konieczne
			jest, aby font by³ ,,zarejestrowany'' w systemie. Rejestracja ta odbywa
			siê przez zainstalowanie odpowiedniego pliku <code>.fd</code>
			w strukturze katalogów przeszukiwanych przez LaTeX-a. <p>

			Aby wydrukowaæ dokumentacjê pakietu, nale¿y skompilowaæ plik
			<code>.dtx</code> (polecenie <code>latex plik.dtx</code>). Czasem
			niezbêdne jest dwukrotne, a nawet trzykrotne uruchomienie tego
			polecenia, dziêki czemu dokumentacja bêdzie zawiera³a prawid³owe odsy³acze,
			spis tre¶ci itp. <p>

			Pliki <code>.dtx</code> i <code>.ins</code> nie s± wykorzystywane
			w codziennej pracy. Po zainstalowaniu pakietu
			mo¿na je usun±æ z systemu. <p>

			Polskie opisy wielu pakietów dostêpne s±
			w <a href="http://www.ia.pw.edu.pl/~wujek/tex/latex2e/latex2e.html">Wirtualnej
			Akademii TeX-owej</a>. Poszukiwanie potrzebnego pakietu mo¿e u³atwiæ
			<a href="./latex2e/macro/macro_t.html">
			<!-- <a href="http://www.ia.pw.edu.pl/~wujek/tex/latex2e/macro/macro_t.html"> -->
			zestawienie w uk³adzie tematycznym</a>.

			<a name=P28b>
			<h3> Inne pliki tworzone przez LaTeX-a</h3>

			Wymienione poni¿ej pliki pomocnicze s± tworzone przez LaTeX-a na ¿±danie
			u¿ytkownika, tzn. tylko wtedy, gdy dokument zawiera takie opcjonalne elementy,
			jak: spisy tre¶ci, bibliografie i skorowidze. Przyk³adowo, plik
			<code>.toc</code> powstanie tylko wtedy, gdy dokument ma zawieraæ spis tre¶ci.

			<h4> Pliki .toc, .lot i .lof </h4>

			Powsta³e w wyniku kompilacji dokumentu LaTeX-owego pliki
			z rozszerzeniami <code>.toc</code>,
			<code>.lot</code> oraz <code>.lof</code> zawieraj± spisy tre¶ci,
			tabel i rysunków.
			LaTeX przetwarza dokument strona po stronie, dlatego w pojedynczym
			przebiegu niemo¿liwe jest wstawienie spisu tre¶ci na pocz±tku
			dokumentu, poniewa¿ jego tre¶æ nie jest jeszcze znana. Podobnie ma
			siê sprawa ze spisami tabel czy rysunków.
			Rozwi±zanie tego problemu jest tyle proste, co skuteczne.
			Podczas pierwszej kompilacji do plików
			pomocniczych zapisywane s± odpowiednie informacje, które s± nastêpnie
			wykorzystywane podczas drugiej kompilacji. Patrz te¿:
			<a href="./latex2e/spisy/spis.html">
			<!-- <a href="http://www.ia.pw.edu.pl/~wujek/tex/latex2e/spisy/spis.html"> -->
			Spisy w LaTeX-u</a>.
			<p>

			Podobna technika jest stosowana do wstawienia odsy³aczy.
			Informacje niezbêdne do ich prawid³owego zdefiniowania s±
			zapisywane do pliku z rozszerzeniem <code>.aux</code>.
			<p>

			<h4> Pliki .idx, .ind i .ist </h4>

			Plik z rozszerzeniem <code>.idx</code> zawiera has³a skorowidza.
			Has³a te powinny byæ nastêpnie posortowane przez
			program <code>makeindex</code> albo <code>plmindex</code>.
			Drugi z tych programów, bêd±cy
			zmodyfikowan± wersj± pierwszego, jest zdolny do tworzenia skorowidza
			zarówno wed³ug regu³ angielskich, jak i polskich.
			Wynikiem dzia³ania programu
			<code>makeindex</code>/<code>plmindex</code> jest
			plik z rozszerzeniem <code>.ind</code>, który zawiera
			gotowy do przetworzenia przez LaTeX-a skorowidz.
			Postaci± tworzonego skorowidza mo¿na sterowaæ w ograniczony sposób
			za pomoc± specjalnych instrukcji zapisanych w pliku
			<code>.ist</code> (<em>index style</em>).
			Dodatkowo powstaj±cy plik <code>.ilg</code> zawiera komunikaty pracy programu
			<code>makeindex</code>/<code>plmindex</code>.
			Patrz te¿
			<a href="./idx/index.html">Wszystko o indeksowaniu</a>.
			<!-- <a href="http://www.ia.pw.edu.pl/~wujek/tex/idx/index.html">
			Wszystko o indeksowaniu</a>. -->
			<p>

			<h4> Pliki .bib, .bbl i .bst </h4>

			Do przygotowywania spisów bibliograficznych s³u¿y program BibTeX. Jest to
			narzêdzie przydatne dla osób pisz±cych np. prace naukowe, które to prace,
			jak wiadomo, zawieraj± wiele odwo³añ do innych dokumentów. Informacja
			bibliograficzna jest przechowywana w pliku <code>.bib</code>. Ka¿da
			pozycja jest oznaczona etykiet±. W dokumencie LaTeX-owym zamiast pe³nej
			tre¶ci odwo³ania wstawiamy etykietê, któr± podczas kompilacji LaTeX zapisuje
			do pliku <code>.aux</code>. Na podstawie pliku <code>.aux</code> program
			BibTeX tworzy spis bibliograficzny, obejmuj±cy oczywi¶cie tylko te pozycje
			z pliku <code>.bib</code>, które by³y cytowane w dokumencie. Spis
			jest formatowany wed³ug specyfikacji zawartej w pliku <code>.bst</code>
			i zapisywany do pliku <code>.bbl</code>. Komunikaty programu BibTeX s±
			zapisywane do pliku <code>.blg</code>. Dwa kolejne przetworzenia dokumentu
			powoduj± poprawne sformatowanie bibliografii i odwo³añ. Patrz te¿
			<a href="./prog/bibtex/bibtex.html">Bibliografia w LaTeX-u</a>.
			<!-- <a href="http://www.ia.pw.edu.pl/~wujek/tex/prog/bibtex/bibtex.html"> -->
			Bibliografia w LaTeX-u</a>.
			<p>

			<a name=extensions>
			<h2> Rozszerzone wersje programu TeX </h2>

			We wspó³czesnych dystrybucjach oprócz programu <code>tex</code>
			dostêpne s± jego rozszerzone wersje:

			<ul>
			<li><b>pdfTeX</b> -- rozszerzenie TeX-a pozwalaj±ce tworzyæ
			bezpo¶rednio pliki w formacie <code>PDF</code>, w trybie pracy
			tworz±cym standardowe pliki <code>DVI</code> pdfTeX jest w pe³ni
			zgodny z programem TeX; pdfTeX wraz z zestawem odpowiednich
			makr pozwala tworzyæ interaktywne dokumenty hipertekstowe
			i atrakcyjne prezentacje; od 2004 roku pdfTeX jest rozwijany jako
			pdfeTeX (patrz ni¿ej); obszerne omówienie pdfTeX-a zawiera
			artyku³ G. Sapijaszko:
			<a href="http://www.sapijaszko.net/pedeefy.pdf">Tworzenie dokumentów PDF
			przy pomocy LaTeX-a</a> (plik PDF, ok. 1mb).
			<!-- <a href="../../guides/polish/pedeefy.pdf">Tworzenie dokumentów PDF
			przy pomocy LaTeX-a</a>; -->
			<li><b>eTeX</b> -- TeX rozszerzony o szereg poleceñ pierwotnych, posiada
			m.in. tryb sk³adu od prawej do lewej (dla m.in. arabskiego i hebrajskiego);
			w trybie zgodno¶ci pracuje jak standardowy program TeX;
			<li><b>pdfeTeX</b> -- po³±czenie pdfTeX i e-TeX; w 2004 r. uzgodniono,
			¿e pdfeTeX bêdzie g³ównym ,,motorem'' instalacji TeX-owych i bêdzie
			wykorzystywany do generowania i pracy z wiêkszo¶ci± formatów
			(LaTeX, pdfLaTeX, ConTeXt, TeXinfo, MeX itp.), sposób generowania
			formatu bêdzie decydowa³ o domy¶lnym tworzeniu wynikowego pliku
			<code>DVI</code> b±d¼ <code>PDF</code>; od roku 2007 <code>pdftex</code>
			i <code>pdfetex</code> to ten sam program;
			<li><b>Omega</b> -- rozszerzenie TeX-a pracuj±ce z fontami ze znakami
			kodowanymi 16-bitowo (Unicode) i pozwalaj±ce na sk³ad w ró¿nych,
			nawet b. egzotycznych jêzykach. Projekt ten ostatnio nie jest rozwijany;
			<li><b>Alef</b> -- stabilna wersja Omegi zawieraj±ca rozszerzenia eTeX;
			<li><b>XeTeX</b> -- intensywnie rozwijana wersja, pracuj±ca w Unikodzie
			i korzystaj±ca z fontów systemowych, tak¿e OpenType.
			</ul>

			<a name=P30>
			<h2> TDS </h2>

			TDS (ang. <em>TeX Directory Structure</em>) oznacza standardow± strukturê
			katalogów systemu TeX. Wspó³czesne instalacje TeX-a s± w zdecydowanej
			wiêkszo¶ci zgodne z TDS. <p>

			W instalacji TeX-owej zgodnej z TDS wszystkie omówione wy¿ej sk³adniki
			systemu <em>oprócz plików wykonywalnych</em> (i oczywi¶cie oprócz plików
			tworzonych podczas pracy) maj± swoje standardowe miejsce w katalogu, którego
			korzeniem jest katalog <code>texmf</code>. Umiejscowienie tego katalogu
			w systemie plików jest zale¿ne od lokalnej konfiguracji, np. w systemie
			Linux mo¿e to byæ <code>/usr/TeX/texmf/</code>, a w systemie
			Windows np. <code>C:\tex\texmf\</code>. Warto tu podkre¶liæ, ¿e
			z zawarto¶ci katalogu <code>texmf/</code> mog± korzystaæ ró¿ne systemy
			operacyjne, wystarczy, aby zosta³ on udostêpniony w instalacji sieciowej
			lub zamontowany. Innymi s³owy: zawarto¶æ <code>texmf/</code> jest
			<em>niezale¿na</em> od platformy (komputera i systemu operacyjnego);
			katalog z tak± sam± zawarto¶ci± mo¿na mieæ np. w pracy na maszynie
			Sun z systemem Solaris i w domu na PC z Windows b±d¼ Linux.
			Poni¿ej wymieniono najwa¿niejsze podkatalogi drzewa <code>texmf/</code>: <p>

			<dl>
			<dt> <code>texmf/web2c/</code>
			<dd>znajduj± siê tu m.in. formaty dla programu TeX (pdfTeX itp.) i bazy
			MetaFonta i MetaPosta oraz <em>pliki konfiguracyjne</em> instalacji.
			<a name=P311>
			<dt> <code>texmf/tex/</code>
			<dd>podkatalogi tu zawarte s± przeszukiwane przez program TeX, i tak
			np. <code>generic/</code> zawiera biblioteki wspó³u¿ytkowane przez ró¿ne
			formaty;
			<code>latex/</code> zawiera biblioteki klas, stylów, plików
			<code>.def</code> i <code>.fd</code> dla LaTeX-a.
			Inne podkatalogi katalogu <code>tex/</code> zawieraj± biblioteki
			przeznaczone dla innych formatów.
			<dt><code>texmf/fonts/</code>
			<dd>zawiera wszelkiego rodzaju pliki fontowe:
			podkatalog <code>source/</code> to miejsce, w którym znajduj± siê
			¼ród³owe pliki MetaFonta; <code>type1/</code> zawiera
			fonty PostScriptowe (pliki <code>.pfa</code>
			lub <code>.pfb</code>);
			<code>tfm/</code> zawiera pliki <code>.tfm</code>;
			<code>enc/</code> pliki przekodowañ fontów za¶ <code>map/</code> pliki map
			fontowych.
			Mog± te¿ znajdowaæ siê tam inne katalogi,
			np. <code>truetype/</code>, je¿eli instalacja
			wykorzystuje fonty w formacie TrueType.
			<dt><code>texmf/dvips/</code>
			<dd>zawiera pliki konfiguracyjne i pomocnicze dla programu Dvips.
			</dl>

			Miejsce, w którym znajduj± siê pliki zawieraj±ce fonty bitmapowe
			w formacie PK, jest zale¿ne od konkretnej platformy systemowej
			i dystrybucji. W systemach Unixowych pliki te s± czêsto generowane
			w katalogu udostêpnionym do zapisu dla wszystkich u¿ytkowników
			i kontrolowane przez demona <code>cron</code> (po up³ywie pewnego czasu
			s± automatycznie usuwane). W instalacjach jednostanowiskowych pliki PK
			mog± byæ deponowane w katalogu <code>texmf/fonts/pk/</code> .
			<p>

			Wszystkie pliki programów znajduj± siê natomiast w osobnym katalogu,
			którego po³o¿enie jest zale¿ne od konkretnej platformy
			i dystrybucji. Poniewa¿ jednak s± one
			wszystkie <em>w jednym</em>
			miejscu ich odszukanie nie powinno stanowiæ problemu.
			<p>

			<!-- Szczegó³owy opis TDS znajduje siê w pliku
			<a href="../../english/tds/tds.html">tds.html</a>
			<p> -->

			<a name=web>
			<h2>Web2c</h2>

			Web2c jest systemem do generowania kompletnego ¶rodowiska TeX-owego
			dla ró¿norodnych platform, nie tylko Unixowych, ale ostatnio
			Windows 9x/NT, Amiga, a nawet MS DOS. W oparciu o Web2c
			zbudowane s± dystrybucje teTeX (Unix, Linux), W32TeX (Windows)
			i djgpp (MS DOS). Wiêcej szczegó³ów zawarto w artykule
			<!-- <a href="./doc/poczatki/web2c.html">Web2c</a>, -->
			<a href="./poczatki/web2c.html">Web2c</a>,
			gdzie wymieniono te¿ programy tworzone w tym ¶rodowisku. <p>

			[<a href=#CONT>Spis tre¶ci</a>]

			<P><hr></P>

			<a name=P3>
			<h1> Jak zacz±æ pracê z TeX-em </h1>

			[Czê¶æ ta na razie zawiera tylko
			pobie¿ne omówienie implementacji TeX-a i generowanie formatów.]<br>

			<a name=P3A>
			<h2>Archiwa TeX-owe</h2>

			Oprogramowanie dla systemu TeX gromadzone jest
			na serwerach CTAN (<em>Comprehensive TeX Archive Network</em>)
			usytuowanych w <a href="ftp://ftp.dante.de/tex-archive/">Niemczech</a>,
			<a href="ftp://ftp.tex.ac.uk/tex-archive/">Anglii</a>
			i <a href="ftp://ftp.tug.org/tex-archive/">USA</a>. Archiwa CTAN
			posiadaj± wiele kopii (<em>mirror</em>) na ca³ym ¶wiecie, w Polsce
			pe³na kopia dostêpna jest na <a
			href="ftp://ftp.gust.org.pl/pub/CTAN/">FTP GUST</a>, za¶
			prace polskich u¿ytkowników gromadzone s±
			w <a href="ftp://ftp.gust.org.pl/pub/GUST/">Archiwum GUST</a>.
			Na serwerach CTAN i ich kopiach dostêpne s± implementacje
			dla wiêkszo¶ci obecnie u¿ywanych systemów operacyjnych, a tak¿e
			bogate archiwa makr, fontów i oprogramowania towarzysz±cego.

			<p>
			Artyku³
			<!-- <a href="http://www.gust.org.pl/doc/TeX_distribs>Dystrybucje TeX-a</a> -->
			<a href="./poczatki/implementacje.html">Implementacje TeX-a</a>
			omawia najwa¿niejsze dostêpne dystrybucje. Wskazówki dla chc±cych szybko
			zaistalowaæ popularn± dystrybucjê dla Windows zawarto w artykule
			<!-- <a href="http://www.gust.org.pl/doc/tex_install/miktex_inst">Instalacja MiKTeX.</a> -->
			<a href="./poczatki/inst-mik.html">Szybka instalacja MiKTeX.</a>


			<a name=P3B>
			<h2>Generowanie formatów</h2>

			Generowanie formatu polega na uruchomieniu programu <code>tex</code>
			(lub pochodnego, np. <code>pdfetex</code>)
			z parametrem <code>--ini</code> i przetworzeniu odpowiedniego
			pliku inicjuj±cego. Plik taki zawiera najczê¶ciej deklaracje wczytania
			pliku z makrami, wzorców przenoszenia wyrazów oraz ewentualne inne
			polecenia dla TeX-a, wymagane
			dla danego formatu. Dziêki takiemu podej¶ciu mo¿liwe by³o zbudowanie
			programów, które u³atwiaj± generowanie ró¿norodnych formatów. Programy takie
			nie tylko uruchamiaj± <code>tex</code>-a, ale te¿ umieszczaj± wygenerowany
			plik w odpowiednim katalogu instalacji, tworz± polecenie uruchamiania
			TeX-a (lub jego odmian pdfTeX, eTeX, Omega) z danym formatem, wreszcie
			od¶wie¿aj± bazê danych instalacji (co przyspiesza znajdywanie potrzebnych
			plików w codziennej pracy).<p>
			W przypadku formatu LaTeX (lub jego wersji pdflatex dla programu
			pdfTeX, tworz±cego od razu pliki PDF) niezbêdne jest okre¶lenie wymaganych
			w formacie wzorców przenoszenia wyrazów.
			W LaTeX 2e zestaw regu³ przenoszenia wyrazów jest
			deklarowany w pliku o nazwie <code>language.dat</code>,
			który znajduje siê zwykle w podkatalogu
			<code>tex/generic/config/</code> lokalnej konfiguracji systemu
			TeX b±d¼ g³ównego katalogu instalacji. Modyfikacja
			<code>language.dat</code> polega na usuniêciu w tym pliku znaku
			`%' przed deklaracj± potrzebnych wzorców (dla jêzyka polskiego jest to plhyph.tex)
			i ewentualnym zablokowaniu takim znakiem
			niepo¿±danych deklaracji wzorców dzielenia wyrazów. Reasumuj±c, dla
			formatu LaTeX (pdfLaTeX) nale¿y najpierw wybraæ potrzebne wzorce dzielenia wyrazów,
			a nastêpnie uruchomiæ generowanie formatu.
			<!-- Uwagi te nie dotycz± generowania formatów <code>platex/pdfplatex</code>,
			które korzystaj± z ,,prywatnego'' pliku <code>language.dat</code>
			zawieraj±cego deklaracje wzorców dla jêzyka polskiego
			i angloamerykañskiego (plik ten znajduje siê w katalogu
			<code>texmf/tex/platex/config/</code>). -->

			<dl>
			<dt>
			<strong>Dystrybucje oparte na
			<!-- <a href="./doc/poczatki/web2c.html">Web2c</a> -->
			<a href="./poczatki/web2c.html">Web2c</a>
			(teTeX, fpTeX, TeX Live)</strong>
			</dt>
			<dd>
			Pliki formatów znajduj± siê w katalogu <code>texmf/web2c/</code>
			(niekiedy jest to katalog <code>texmf-var/web2c/</code>, dedykowany na lokalne
			pliki danej instalacji). W podkatalogu <code>web2c/</code> znajduje
			siê tak¿e plik konfiguracyjny <code>fmtutil.cnf</code> dla programu
			<code>fmtutil</code> automatyzuj±cego generowanie formatów.
			Plik ten mo¿na modyfikowaæ zgodnie z zawartymi w nim wskazówkami,
			co zwykle polega na odblokowaniu deklaracji interesuj±cego nas formatu
			(usuniêciu znaku komentarza #) b±d¼ zablokowaniu deklaracji formatów
			niepo¿±danych, po czym, po zapisaniu pliku,
			uruchomienie programu: <code>fmtutil --all </code>
			wygeneruje wszystkie zadeklarowane formaty, <code>fmtutil --byfmt
			nazwa_formatu</code> wygeneruje dany format (<code>fmtutil --help</code>
			wy¶wietla dostêpne opcje). W systemach Unix i Linux
			modyfikowanie <code>fmtutil.cnf</code> mo¿liwe jest po uruchomieniu
			programu <code>texconfig</code> i wybraniu menu <code>Formats</code>.
			Modyfikacja pliku z deklaracjami wzorców
			przenoszenia wyrazów (dla LaTeX jest to <code>language.dat</code>)
			dostêpna jest z kolei z menu <code>Hyphenation</code>.
			Po zakoñczonej edycji <code>texconfig</code> automatycznie uruchomi
			program <code>fmtutil</code> i wygeneruje format(y).<p>
			</dd>
			<dt>
			<strong>MiKTeX</strong>
			</dt>
			<dd>
			W dystrybucji tej, od wersji 2.0, wprowadzono menu
			<code>MiKTeX Options</code>, uruchamiaj±ce program <code>mo.exe</code>
			(program mo¿na uruchomiæ tak¿e z wiersza poleceñ). W podmenu
			<code>TeX Formats</code> mo¿na wybraæ potrzebny format, po czym,
			po naci¶niêciu przycisku <code>Build</code>, wygenerowaæ go. Mo¿liwe jest
			deklarowanie nowych formatów. Deklaracje
			formatów s± przechowywane w pliku <code>miktex/config/formats.ini</code>
			lokalnego (b±d¼, przy jego braku, g³ównego) drzewa instalacji.
			Podobnie jak w dystrybucjach opartych
			na Web2c, generowanie formatu LaTeX wymaga uprzedniego zadeklarowania
			wymaganych wzorców przenoszenia wyrazów. S³u¿y do tego podmenu
			<code>Languages</code> (patrz uwagi zawarte powy¿ej, dotycz±ce formatu
			LaTeX).
			<code>MiKTeX Options -- Formats</code> zawiera deklaracje dla polskich
			formatów <code>mex, pdfmex</code>.
			Pliki formatów umieszczane s± w podkatalogu <code>miktex/fmt/</code>
			lokalnego drzewa instalacji (b±d¼, przy jego braku, g³ównego drzewa
			instalacji).
			</dd>
			</dl>

			<h3>Tworzenie formatów dla jêzyka polskiego</h3>

			Zanim przedstawimy szczegó³y dotycz±ce generowania formatów
			dla jêzyka polskiego, zainteresowanych Czytelników zachêcamy
			do przeczytania artyku³u o problemach zwi±zanych
			<!-- z <a href="http://www.mimuw.edu.pl/~wolinski/spw.html">kodowaniem -->
			z <a href="./poczatki/spw.html">kodowaniem
			polskich liter</a>.

			<p>
			<a href="./poczatki/mex.html">MeX</a>
			<!-- <a href="./doc/poczatki/mex.html">MeX</a> -->
			<p>
			<a href="./poczatki/latex-pl.html">(pdf)LaTeX i polski</a>
			<!-- <a href="./doc/poczatki/latex-pl.html">LaTeX i polski</a> -->
			<p>
			<a href="./poczatki/cont-pl.html">ConTeXt</a>
			<!-- <a href="./doc/poczatki/cont-pl.html">ConTeXt</a> -->
			<p>

			[<a href=#CONT>Spis tre¶ci</a>]

			<P><hr><P>

			<a name=P4>
			<h1> Podrêczniki dla pocz±tkuj±cych </h1>
			<ul>
			<!-- <li> <a href="../../guides/polish/gentl-pl.pdf"> -->
			<li><a href="ftp://ftp.gust.org.pl/pub/GUST/doc/gentl-pl.pdf">
			Michael Doob: <em>£agodne wprowadzenie do systemu TeX</em>
			(t³. Stanis³aw Wawrykiewicz)</a> -- samouczek dla u¿ytkowników Plain TeX/MeX,
			ale przydatny tak¿e bardziej dociekliwym.<br>
			<li><a href="../../latex/lshort-polish/lshort2e.pdf">
			<!-- <li><a href="ftp://ftp.gust.org.pl/CTAN/info/lshort/polish/lshort2e.pdf"> -->
			Tobias Oetiker: <em>Nie za krótkie wprowadzenie do systemu LaTeX2e</em>
			(t³. Janusz Go³dasz, Ryszard Kubiak, Tomasz Przechlewski)</a> -- ca³kiem
			zgrabne wprowadzenie dla niecierpliwych.
			</ul>

			<hr>
			<em>T. Przechlewski i S. Wawrykiewicz</em><br>
			Ostatnie zmiany (dla wersji TeX Live 2009): 11.10.2009.
			</body>
			</html>

R232/generic/tex-virtual-academy-pl/cototex.html3012ccdf831fmaster

cototex.htmlView Options

R232/generic/tex-virtual-academy-pl/cototex.html
3012ccdf831fmaster

cototex.html
View Options