auctex.html
9e9178097526master

auctex.html
View Options

This document is not UTF8. It was detected as ISO-8859-1 (Latin 1) and converted to UTF8 for display.

			<html>
			<head>
			<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2">
			<meta http-equiv="Content-language" content="pl">
			<meta name="Author" content="W³odzimierz Macewicz">
			<meta name="Keywords" content="tex, Wirtualna Akademia">
			<title>U¿ywanie TeX-a w systemie UNIX</title>
			</head>
			<body>
			<h1>U¿ywanie TeX-a w systemie UNIX (AUCTeX)</h1>
			<p>
			<em>Adam Dawidziuk</em>
			</p>
			<p>
			TeX, jak wiadomo, nie jest zaopatrzony w standardowy interfejs
			u¿ytkownika, co daje du¿± swobodê wyboru metod przygotowywania
			dokumentów ¼ród³owych. O ile format plików wej¶ciowych i sposób ich
			przetwarzania przez TeX-a pozostaje z za³o¿enia niezmienny, to
			narzêdzia wspomagaj±ce wprowadzanie tre¶ci dokumentów we w³a¶ciwym
			formacie s± nieustannie rozwijane. W artykule jest opisany jeden
			z mo¿liwych sposobów u¿ywania TeX-a w systemie UNIX, ze szczególnym
			uwzglêdnieniem pakietu AUC TeX.
			</p>

			<h2>Przetwarzanie danych</h2>
			<p>
			Brak narzuconego i okienkowego interfejsu u¿ytkownika powoduje, ¿e TeX
			bywa postrzegany jako program przestarza³y i trudny. Przeciêtny
			u¿ytkownik komputera zwykle nie jest w stanie zrozumieæ sposobu dzia³ania
			TeX-a, a jeszcze trudniej dostrzec mu korzy¶ci, jakie mo¿na osi±gn±æ
			przygotowuj±c dokumenty w ten w³a¶nie sposób. Pierwsz±
			i najpowa¿niejsz± barier± pojêciow± jest fakt, ¿e TeX nie jest systemem
			kompletnym, ale wymaga korzystania z wielu dodatkowych narzêdzi
			wspomagaj±cych pracê. Wprawdzie ma³o kto wprowadza tre¶æ dokumentu
			z klawiatury w chwili, gdy TeX poka¿e na ekranie dwie gwiazdki, ale
			na pomys³ stworzenia sobie wygodnego i efektywnego ¶rodowiska pracy te¿
			niestety wpada nieliczne grono u¿ytkowników.
			</p>
			<p>
			Dzia³anie TeX-a mo¿na sprowadziæ do przetwarzania
			plików. TeX czyta dokument ¼ród³owy, zwykle z pliku o nazwie
			z przyrostkiem <code>.tex</code>, i tworzy obraz kolejnych stron
			dokumentu w pliku o nazwie koñcz±cej siê napisem
			<code>.dvi</code>. Zadaniem u¿ytkownika jest przygotowanie
			plików wej¶ciowych i uruchomienie ci±gu przetworzeñ, które doprowadz±
			do po¿±danego wyniku. Zarówno przygotowanie danych, jak i ich
			przetwarzanie mo¿na zorganizowaæ w zasadzie w dowolny sposób. Istniej±
			dwie istotnie ró¿ne metody tworzenia plików z danymi wej¶ciowymi:
			generowanie i wpisywanie.
			</p>
			<p>
			Generowanie danych wej¶ciowych do TeX-a to zagadnienie bardzo rozleg³e
			i maj±ce wiele praktycznych zastosowañ. Sam proces przygotowania danych,
			ich obróbka i metody generowania mog± byæ bardzo ró¿ne. Wszystko zale¿y
			od celu przetwarzania i postawionych wymagañ. TeX jest doskona³ym
			narzêdziem do formatowania wydruków z baz danych (np. s³owniki,
			sprawozdania) pozwalaj±cym na uzyskanie wysokiej jako¶ci typograficznej przy
			ca³kowitej automatyzacji procesu sk³adania tekstu. Czêsto u¿ytkownik (autor
			tekstu) nie ma bezpo¶redniego kontaktu z TeX-em i nie musi znaæ
			specyficznego dla TeX-a systemu oznaczeñ tekstu. Jednak jest to temat znacznie
			wykraczaj±cy poza ramy tego artyku³u.
			</p>
			<p>
			Wiêkszo¶æ u¿ytkowników zadowala siê zwyczajnym wpisywaniem tekstu.
			W takim wypadku najwa¿niejszy jest ergonomiczny i dobrze opanowany
			edytor tekstów. Zwykle ka¿dy ma swój ulubiony edytor, w którym wszystko
			mu wychodzi naj³atwiej. I prawdopodobnie to bêdzie ten edytor, którego
			nale¿y u¿yæ tworz±c pliki ¼ród³owe do przetwarzania TeX-em. Je¶li jednak
			zamierzamy pisaæ du¿o, to nie powinni¶my eksperymentowaæ z edytorami zbyt
			prostymi. Czas po¶wiêcony na poznanie inteligentnego, konfigurowalnego edytora
			zwróci siê ju¿ po kilku dniach pisania. Z edytorów dostêpnych
			w systemie UNIX doskona³y jest <code>vim</code>. Mo¿na go ,,nauczyæ''
			wielu po¿ytecznych skrótów, a jego ostatnie wersje potrafi± rozpoznawaæ
			sk³adniê i zwiêkszaæ czytelno¶æ plików ¼ród³owych przez stosowanie
			kolorów. Lepszy jest tylko <code>emacs</code> (tak twierdz± u¿ytkownicy
			Emacsa). Niestety, zarówno <code>vim</code> jak i Emacs
			u niektórych wywo³uj± reakcje alergiczne, a na to rady nie ma.
			</p>
			<p>
			Zwolennicy okienek MS nie powinni czuæ siê pokrzywdzeni
			(a przynajmniej nie z powodu braku edytora). Z rzeczy dobrych godny
			polecenia jest WinEdit, który mo¿e bardzo du¿o i sk³adniê pliku
			TeX-owego zna na tyle dobrze, ¿e wyró¿nia kolorami odpowiednie
			fragmenty. Jest ³atwo konfigurowalny w zakresie wystarczaj±cym do
			efektywnej pracy.
			Miêdzy innymi umo¿liwia powi±zanie z polami menu
			dowolnych skryptów np. przetwarzaj±cych pliki ¼ród³owe. Daje siê
			u¿ywaæ bez zbyt czêstego siêgania do myszy.
			Jedn± z jego g³ównych
			zalet jest sprawdzanie na bie¿±co sk³adni wprowadzanych s³ów -- te
			których brak w s³owniku s± wyró¿niane.
			Do podstawowych wad nale¿y
			konieczno¶æ konfigurowania w³a¶ciwie wszystkiego od pocz±tku oraz to,
			¿e, w przeciwieñstwie do vima i Emacsa nie jest to program
			bezp³atny. Cena jest jednak umiarkowana.
			</p>
			<p>
			Przewiduj±c trwa³y zwi±zek z TeX-em warto
			usprawniæ przetwarzanie
			pliku ¼ród³owego do postaci
			wynikowej. Nie ma wielkiego problemu, je¶li przetwarzaniu podlega
			jeden plik, a formatem wyj¶ciowym jest dvi. Ju¿
			jednak konwersja pliku dvi do PostScriptu oznacza
			konieczno¶æ uruchomienia dodatkowego programu.
			Je¶li jeszcze do³o¿ymy do tego
			tworzone podczas pisania rysunki (w szczególno¶ci rysunki
			generowane, np. MetaPost-em) to liczba programów, które trzeba
			uruchomiæ w ¶ci¶le okre¶lonym porz±dku, zniechêca do robienia tego
			rêcznie. £atwo siê pomyliæ.
			Dobrym pomys³em jest napisanie skryptu,
			który wykonuje wszystkie operacje.
			Przetwarzanie za ka¿dym
			razem wszystkich plików ¼ród³owych nie zawsze jest konieczne,
			a znacznie wyd³u¿a czas oczekiwania na wynik. W takiej sytuacji
			najwygodniej u¿yæ programu <code>make</code>.
			</p>
			<p>
			Do¶wiadczony u¿ytkownik TeX-a zwykle ma w³asny zestaw programów, które czyni±
			¿ycie ³atwiejszym. Czêsto w sk³ad tego zestawu wchodzi dodatkowo jaki¶
			edytor strumieniowy np. sed, czy czê¶ciej awk lub perl (najbardziej
			wszechstronny). W przypadku umieszczania w dokumentach ilustracji
			lub zdjêæ nale¿y uwzglêdniæ specjalizowane programy do przetwarzania obrazków
			itd. Podstawow± zalet± TeX jest ³atwo¶æ zintegrowania go z dowolnym
			u¿ywanym systemem.
			</p>
			<p>
			Ka¿dy mo¿e wiêc u¿ywaæ TeX dok³adnie tak, jak lubi i tak jak mu
			wygodnie. Trudno jest w jednym krótkim tek¶cie omówiæ wszystkie typowe
			przypadki. Ograniczê siê do przyk³adu szczególnego -- systemu
			UNIX. Przyczyn tego wyboru móg³bym wymieniæ wiele. Przede wszystkim
			ca³y UNIX zbudowany jest z programów wykonuj±cych dobrze okre¶lone
			funkcje, takich ,,klocków'', z których mo¿na zbudowaæ dowolnie
			skomplikowane systemy przetwarzania informacji. Nie posiadaj±cy interfejsu
			u¿ytkownika, przetwarzaj±cy pliki w inne pliki i konfigurowalny TeX
			³atwo daje siê dopasowaæ do potrzeb u¿ytkownika UNIXa. Oczywi¶cie
			istnieje mnóstwo ró¿nych i dobrych sposobów pracy z TeX-em. Zarówno
			podany przyk³ad edytora (Emacs z AUC TeX-em), jak i techniki
			przetwarzania dokumentów nosz± wyra¼ne piêtno moich osobistych
			preferencji.
			</p>

			<h2>AUC TeX</h2>
			<p>
			AUC TeX to dostêpne w edytorze <code>emacs</code>
			zintegrowane ¶rodowisko do tworzenia i przetwarzania dokumentów
			TeX-owych i LaTeX-owych. Mo¿liwo¶ci AUC TeX-a s± ogromne, na
			szczê¶cie nie trzeba wiedzieæ wszystkiego, aby z niego
			korzystaæ. AUC TeX-a mo¿na oswajaæ ,,krok po kroku'', podobnie jak
			i samego Emacsa.
			</p>

			<h3>Emacs</h3>
			<p>
			Edytor <code>emacs</code> ma d³ug± historiê w systemie UNIX.
			W du¿ej czê¶ci zosta³ napisany w jêzyku <code>Lisp</code>
			(dok³adniej w dialekcie Emacs Lisp). Jest to jêzyk funkcyjny s³u¿±cy
			przede wszystkim do porozumiewania siê z Emacsem. Lisp bywa³ chêtnie
			stosowany w tworzeniu tzw. ,,systemów sztucznej inteligencji''. Nie dziwi
			wiêc naprawdê nieprzeciêtna inteligencja edytora Emacs je¶li u¶wiadomimy sobie,
			¿e jest to najwiêkszy z popularnych programów napisanych w Lispie.
			A mo¿liwo¶ci i umiejêtno¶ci Emacsa s± chyba niezg³êbione (strzy¿e,
			¶piewa, tañczy, gotuje, krawaty wi±¿e...).
			</p>
			<p>
			Edytor ten bywa niezbyt lubiany przez pocz±tkuj±cych
			u¿ytkowników ze wzglêdu na sposób wydawania poleceñ i niezbyt
			zrozumia³± terminologiê stosowan± w dokumentacji
			i komunikatach.
			Koncepcja porozumiewania siê z edytorem jest
			rzeczywi¶cie mocno egzotyczna, ale wbrew pozorom ma g³êboki
			sens.
			Kluczem do sukcesu jest znalezienie klawisza
			<code>Meta</code> na klawiaturze. Wci¶niêcie tego klawisza ze
			znakiem <code>x</code> (oznaczane jako <code>Meta-x</code>
			lub <code>M-x</code>) rozpoczyna wprowadzanie poleceñ.
			W klawiaturze komputera PC zwykle klawiszem <code>Meta</code> jest
			<code>Alt</code>. Je¶li jednak <code>Alt</code> zosta³
			przedefiniowany (np. w celu wprowadzania polskich znaków) to
			<code>M-x</code> mo¿na wprowadziæ sekwencyjnie wciskaj±c
			najpierw klawisz <code>Esc</code>, a potem
			<code>x</code>. Tego typu problemy nie istniej± z klawiszem
			<code>Ctrl</code>. Podstawowymi chwytami s±
			<code>Ctrl-x</code> i <code>Ctrl-c</code>, opisywane
			czêsto jako <code>C-x</code> i <code>C-c</code>.
			</p>
			<p>
			Mocn± stron± Emacsa jest dokumentacja (<code>C-h</code>). Funkcje przypisane
			klawiszom zmieniaj± siê w zale¿no¶ci od trybu pracy (<em>mode</em>), co
			zawsze mo¿na sprawdziæ wpisuj±c <code>C-h m</code>. Wiedz±c, ¿e Emacs mo¿e
			otwieraæ wiele plików jednocze¶nie, ale ka¿dy w innym buforze
			(<em>buffer</em>), ¿e w ¶rodowisku okienkowym mo¿e otwieraæ wiele okien
			zwanych ramkami (<em>frames</em>) i ¿e ka¿da ramka mo¿e byæ podzielona na
			wiele ,,okien'' (<em>window</em>) mo¿na
			bez problemu zrozumieæ jêzyk dokumentacji.
			</p>
			<p>
			Istnieje wiele odmian Emacsa. Na potrzeby tego artyku³u za³o¿ymy sobie, ¿e
			dysponujemy zainstalowan±, wspó³czesn± wersj± XEmacsa. Za³o¿enie to jest
			uzasadnione, poniewa¿ norm± s± ju¿ komputery, na których dzia³aj±ce okienka
			graficzne nie powoduj± zatrzymania systemu. A XEmacs dobrze wygl±da
			w okienkach. Poza tym w XEmacsie AUC TeX jest domy¶lnie
			zainstalowany, co pozwala skróciæ ten tekst o rozdzia³ po¶wiêcony
			instalacji. Dodatkowo nie bêdê rozwijaæ problemu konfiguracji, któr±
			w XEmacsie mo¿na wykonaæ za pomoc± myszy. Wszystkie ustawienia AUC TeX-a
			wykonuje siê wybieraj±c mysz± z menu <code>Options Customize Emacs Wp
			Tex AUC Tex</code>, a potem ju¿ wed³ug uznania. W to samo miejsce
			mo¿na trafiæ wciskaj±c <code>M-x customize</code>, tyle ¿e po drodze jest
			wiêcej obja¶nieñ i ³atwiej siê zagubiæ.
			</p>
			<p>
			Je¶li kto¶ nie dysponuje XEmacsem lub nie lubi myszy, to bêdzie musia³ wpisywaæ
			odpowiednie zaklêcia do pliku <code>.emacs</code>, który znajduje siê
			w katalogu domowym u¿ytkownika. Pomocne mo¿e byæ odszukanie pliku
			<code>tex.el</code> i <code>tex-site.el</code>, które le¿± gdzie¶
			z innymi plikami Emacsa (ale w ró¿nych katalogach -- przyda siê
			program <code>find</code>). Mo¿na w nich podejrzeæ, jak s± zadawane
			warto¶ci pocz±tkowe list i zmiennych i je zmodyfikowaæ. Nie nale¿y
			przy tym zmieniaæ pliku <code>tex.el</code> (ani jego skompilowanej wersji
			<code>tex.elc</code>) lecz kopiowaæ co trzeba do pliku <code>.emacs</code>.
			Je¶li zmiana ma dotyczyæ wszystkich u¿ytkowników nale¿y odpowiedni fragment
			pliku <code>tex.el</code> skopiowaæ do pliku <code>tex-site.el</code>
			i tam pozamieniaæ wszystko to, co wymaga zmiany.
			</p>
			<p>
			I jeszcze jedna uwaga dla pocz±tkuj±cych: w Emacsie mo¿na zapisaæ plik
			z bufora na dysk wciskaj±c <code>C-x C-s</code>, a pracê
			z Emacsem zakoñczyæ sekwencj± <code>C-x C-c</code>. Emacs nie jest
			jednak ma³ym programem, wiêc szanuj±c swój czas lepiej nie otwieraæ go
			i nie zamykaæ bez wyra¼nej potrzeby, zw³aszcza, ¿e raz otwarty mocno nie
			przeszkadza.
			</p>
			<p>
			Do efektywnego wykorzystania Emacsa na potrzeby jêzyka polskiego jest potrzebna
			polska klawiatura (ka¿dy robi to jak lubi, jedna z klasycznych metod
			w systemie XWindow sprowadza siê do wykorzystania <code>xmodmap</code>)
			oraz polski s³ownik do programu <code>ispell</code>. Zagadnienia te s±
			dok³adnie omówione w tekstach po¶wiêconych polskim ,,ogonkom''.
			</p>

			<h3>Uruchomienie AUC TeX-a</h3>
			<p>
			Po uruchomieniu edytora Emacs utworzenie nowego pliku jest mo¿liwe po
			wci¶niêciu <code>C-x C-f</code> i podaniu nazwy. Podaj±c nazwê pliku
			z przyrostkiem <code>.tex</code> zmusimy edytor do wej¶cia w tryb
			<code>LaTeX-mode</code>. Informacja o tym powinna pojawiæ siê
			w wierszu trybu pracy (<em>Mode Line</em>) w dolnej czê¶ci okna
			jako napis <code>LaTeX</code>. Mo¿na te¿ wymusiæ wej¶cie w tryb
			<code>LaTeX</code> wywo³uj±c polecenie <code>LaTeX-mode</code> (<code>M-x
			LaTeX-mode</code>). Do rozwijania nazw mo¿na u¿yæ znaku klawisza tabulacji
			(<code>Tab</code>).
			</p>
			<p>
			Je¶li powy¿sze dzia³ania nie prowadz± do uruchomienia
			AUC TeX-a, to albo nie jest on zainstalowany, albo w pliku
			<code>.emacs</code> brakuje wiersza
			</p>
			<pre>
			(require 'tex-site)
			</pre>
			<p>
			Brak zainstalowanego
			AUC TeX-a mo¿e prowadziæ do pomy³ek poniewa¿ Emacs wchodzi w takiej
			sytuacji w du¿o prostszy tryb wspomagania LaTeX-a, a wszystko dzia³a
			inaczej (w szczególno¶ci ,,klawiszologia'' jest inna).
			</p>

			<h3>S³owa kluczowe LaTeX-a</h3>
			<p>
			Przy tworzeniu pliku LaTeX-owego pewne oznaczenia tekstu pojawiaj± siê czê¶ciej
			ni¿ inne. Na szczególn± uwagê zas³uguj± mechanizmy AUC TeX-a u³atwiaj±ce
			wpisywanie tych w³a¶nie czêsto wystêpuj±cych s³ów kluczowych. Najczê¶ciej
			wprowadza siê do tekstu oznaczenia ¶rodowisk i ich nazwy, ,,zwyk³e'' polecenia
			TeX-owe, ¶ródtytu³y oraz polecenia zmiany kroju pisma.
			</p>
			<p>
			Najwa¿niejsz± konstrukcj± LaTeX-a s± ¶rodowiska, czyli pary
			<code>\begin{}</code> <code>\end{}</code>. Do wprowadzania ¶rodowisk s³u¿y
			polecenie <code>LaTeX-enviroment</code> domy¶lnie przypisane do sekwencji
			<code>C-c C-e</code>. Po wydaniu tego polecenia AUC TeX pyta
			o nazwê ¶rodowiska i ewentualne dodatkowe dane. Przy pomocy
			klawisza <code>Tab</code> lub spacji mo¿na rozwijaæ czê¶ciowo wpisane nazwy.
			AUC TeX zna mnóstwo standardowych ¶rodowisk, poza tym potrafi uczyæ siê
			nowych analizuj±c w³±czane pakiety i nag³ówek pliku.
			</p>
			<p>
			Otwarte ¶rodowisko mo¿na zamkn±æ poleceniem
			<code>LaTeX-close-enviroment</code> (<code>C-c ]</code>).
			Zdecydowanie jednak najbezpieczniejsze jest wprowadzanie
			kompletnych ¶rodowisk przy u¿yciu <code>C-c C-e</code>.
			</p>
			<p>
			Poza ¶rodowiskami w pliku LaTeX-owym czêsto pojawiaj± siê
			tradycyjne polecenia TeX-a, czyli s³owa rozpoczynaj±ce siê znakiem
			<code>\</code>. Zapamiêtanie wszystkich poleceñ jest trudne,
			a przy ich wprowadzaniu ³atwo o b³±d. Dlatego nale¿y korzystaæ
			z polecenia <code>LaTeX-complete-symbol</code>. Je¶li pisane s³owo
			rozpoczyna siê znakiem <code>\</code> to wystarczy wcisn±æ
			<code>M-Tab</code> aby je zakoñczyæ, lub uzyskaæ listê mo¿liwych
			zakoñczeñ.
			</p>
			<p>
			Inny sposób wpisywania makr TeX-owych polega na wykorzystaniu
			polecenia <code>TeX-insert-macro</code> (<code>C-c C-m</code>).
			Aby u¿yæ jeszcze innej metody nale¿y np. w pliku
			<code>.emacs</code> ustawiæ ró¿n± od <code>nil</code>
			warto¶æ zmiennej <code>TeX-electric-escape</code>
			</p>
			<pre>
			(setq TeX-electric-escape t)
			</pre>
			<p>
			Wi±¿e to znak
			<code>\</code> z funkcj±
			<code>TeX-electric-macro</code>, co umo¿liwia uruchamianie
			mechanizmu rozwijania makr przez wpisanie tego znaku. Jest to metoda
			najszybsza.
			</p>
			<p>
			AUC TeX domy¶lnie wstawia parê pustych nawiasów <code>{}</code> po
			wpisaniu makra, co zabezpiecza przed ,,znikniêciem'' spacjê znajduj±c± siê za
			tym makrem. Je¶li nawiasy nie s± mile widziane nale¿y zmiennej
			<code>TeX-insert-braces</code> przypisaæ warto¶æ <code>nil</code>.
			</p>
			<p>
			Inaczej oznacza siê elementy listy <code>\item</code>. S³u¿y do tego polecenie
			<code>LaTeX-insert-item</code> (<code>M-Return</code>), którego dzia³anie
			zale¿y od kontekstu.
			</p>
			<p>
			Kolejnym czêsto wystêpuj±cym elementem tekstu s± ¶ródtytu³y, oznaczane s³owami
			kluczowymi <code>\chapter</code>, <code>\section</code> itd. Mo¿na u³atwiæ
			sobie ¿ycie korzystaj±c z polecenia <code>LaTeX-section</code> (<code>C-c
			C-s</code>). Wywo³anie tego polecenia spowoduje wstawienie oznaczenia
			¶ródtytu³u, przy czym domy¶lnie AUC TeX zapyta o tytu³
			i etykietê zwi±zan± z tym ¶ródtytu³em (argument polecenia
			<code>\label</code>). Domy¶lny poziom ¶ródtytu³u mo¿na zmieniæ wpisuj±c
			rêcznie w³a¶ciwe s³owo kluczowe (z rozwijaniem) lub podaj±c argument
			(<code>C-u</code>) przed wywo³aniem polecenia <code>LaTeX-section</code>. Je¶li
			argument jest ujemny, to poziom zostanie zmieniony w dó³ o jeden.
			</p>
			<p>
			I tak, je¶li ostatnio wstawiony by³ ¶ródtytu³ na poziomie
			<code>\subsection</code> to bêdzie to aktualny poziom domy¶lny. Sekwencja
			<code>C-c C-s</code> oznacza polecenie wpisania ¶ródtytu³u na tym w³a¶nie
			poziomie. Podanie <code>C-u C-c C-s</code> to wpisanie
			<code>\subsubsection</code>, a <code>C-u -1 C-c C-s</code> spowoduje
			wstawienie <code>\section</code>. Przedrostki nazw w etykietach
			<code>\label</code> s± kontrolowane zmienn± <code>LaTeX-section-label</code>.
			Je¶li warto¶ci± tej zmiennej jest <code>nil</code>, to odno¶niki nie bêd±
			wstawiane.
			</p>
			<p>
			AUC TeX udostêpnia równie¿ silny mechanizm zmiany kroju pisma. Jego
			podstaw± jest polecenie <code>TeX-font</code> (skrót <code>C-c C-f</code>), po
			którym podaje siê argument okre¶laj±cy po¿±dan± zmianê kroju pisma. I tak
			<code>C-e</code> powoduje wpisanie <code>\emph{}</code>, <code>C-i</code> --
			<code>\textit{}</code>, <code>C-t</code> -- <code>\texttt{}</code> itd,
			w³±cznie z usuwaniem ustawienia kroju pisma <code>C-d</code>. Lista mo¿liwo¶ci
			jest wypisywana po podaniu spacji jako argumentu:
			</p>
			<pre>
			Font list:

			C-b \textbf{ }
			C-c \textsc{ }
			C-e \emph{ }
			C-f \textsf{ }
			tab \textit{ }
			return \textmd{ }
			C-n \textnormal{ }
			C-r \textrm{ }
			C-s \textsl{ }
			C-t \texttt{ }
			C-u \textup{ }
			C-d -- delete font
			</pre>
			<p>
			Je¶li polecenie <code>TeX-font</code> jest poprzedzone argumentem
			(<code>C-u</code>), to zostanie zmieniony krój pisma w miejscu,
			w którym znajduje siê kursor. Przyk³adowo je¿eli kursor jest umieszczony
			na tek¶cie bêd±cym argumentem polecenia <code>\textit{}</code>, to sekwencja
			<code>C-u C-c C-f C-e</code> zmieni polecenie <code>\textit</code> na
			<code>\emph</code>.
			</p>

			<h3>Inne elementy tekstu</h3>
			<p>
			W tre¶ci dokumentu pojawiaj± siê nie tylko s³owa kluczowe, ale tak¿e znaki
			specjalne: cudzys³ów, znak dolara <code>$</code>, nawiasy klamrowe
			<code>{}</code> oraz znak komentarza <code>%</code>.
			</p>
			<p>
			W TeX-u nie u¿ywamy znaków <code>"</code> na oznaczenie cudzys³owu.
			W tekstach pisanych po angielsku u¿ywamy znaku <code>``</code> jako
			cudzys³owu otwieraj±cego i znaku <code>''</code> jako cudzys³owu
			zamykaj±cego. Je¶li u¿ytkownik wpisuje <code>"</code> to AUC TeX zadba,
			aby w tek¶cie pojawi³o siê to co trzeba. W przypadku jêzyka
			polskiego (i spolszczonego LaTeX-a) cudzys³ów otwieraj±cy oznacza siê
			w tek¶cie dwoma przecinkami <code>,,</code>. Aby polecenie
			<code>TeX-insert-quote</code> wywo³ywane klawiszem <code>"</code> zadzia³a³o
			prawid³owo nale¿y zmiennej <code>TeX-open-quote</code> przypisaæ warto¶æ
			<code>,,</code> (czyli dwa przecinki).
			</p>
			<p>
			Znaki dolara <code>$</code> w pliku TeX-owym obejmuj±
			tekst wzoru matematycznego, a w podwójne dolary <code>$$</code>
			jest ujêty wzór wyeksponowany w osi strony. W celu lepszej kontroli
			otwierania i zamykania wzorów wprowadzenie znaku dolara powoduje
			wywo³anie polecenia <code>TeX-insert-dollar</code>. Polecenie to, oprócz
			wprowadzenie do pliku znaku <code>$</code> sprawdza stan
			sparowania tych znaków. Dziêki temu dok³adnie wiadomo, gdzie siê
			zaczyna i gdzie koñczy ¶rodowisko matematyczne, a przy okazji nie da
			siê wzoru rozpoczêtego dwoma dolarami zamkn±æ tylko jednym.
			</p>
			<p>
			Polecenie <code>TeX-insert-braces</code> pozwala
			wprowadzaæ nawiasy klamrowe parami. Skrót klawiaturowy jest
			intuicyjny: <code>C-c {</code>.
			</p>
			<p>
			Przy wprowadzaniu i usuwaniu znaku komentarza na pocz±tku wierszy
			przydaje siê polecenie <code>TeX-comment-regin</code> (<code>C-c ;</code>).
			Umo¿liwia ono wstawienie znaku komentarza na pocz±tku ka¿dego wiersza
			zaznaczonego fragmentu tekstu (<em>region</em>) czyli obszaru od punktu
			oznaczonego przez <code>C-</code>spacja do bie¿±cej pozycji kursora (lub
			zaznaczonego mysz±). Podobnie dzia³a polecenie
			<code>TeX-comment-paragraph</code> (<code>C-c %</code>) dla akapitu. Aby
			usun±æ znak komentarza wpisujemy <code>C-u - C-c ;</code> lub <code>C-u -
			C-c %</code>.
			</p>
			<p>

			<h3>Matematyka</h3>
			<p>
			W przypadku wprowadzania du¿ej liczby wzorów matematycznych warto mieæ pod rêk±
			mechanizm przyspieszaj±cy wpisywanie s³ów takich jak <code>\upsilon</code> czy
			<code>\rightarrow</code>. Mechanizm taki uruchamia siê (i wy³±cza)
			w AUC TeX-u poleceniem <code>LaTeX-math-mode</code> (<code>C-c ~</code>).
			W trybie matematycznym po wprowadzeniu znaku
			,,<code>`</code>'' klawiatura zmienia znaczenie i zamiast zwyk³ych znaków
			pojedynczym klawiszem mo¿na wprowadzaæ symbole matematyczne. I tak
			(w trybie matematycznym) sekwencja klawiszy <code>`d</code> spowoduje
			wpisanie <code>\delta</code>, <code>`G</code> -- <code>\Gamma</code>,
			a <code>`cN</code> -- <code>{\cal N}</code>.
			</p>
			<p>
			Po¿yteczne bywa podanie argumentu (<code>C-u</code>) przed
			symbolem matematycznym. Sekwencja klawiszy <code>C-u `e</code>
			spowoduje wpisanie do bufora <code>$\epsilon$</code> -- co
			znacznie przy¶piesza wstawianie pojedynczych symboli w bloku
			tekstu.
			</p>
			<p>
			Bez mo¿liwo¶ci definiowania w³asnych skrótów przydatno¶æ trybu matematycznego
			by³aby znacznie ograniczona. Mo¿na to robiæ modyfikuj±c na prywatne potrzeby
			listê <code>LaTeX-math-list</code>. Nie sprawi te¿ problemu zamiana klawisza
			<code>`</code> na jaki¶ porêczniejszy (je¶li kto¶ musi) -- nale¿y zmieniæ
			warto¶æ zmiennej <code>LaTeX-math-abberv-prefix</code>.
			</p>

			<h3>W³asne definicje</h3>
			<p>
			Powróæmy do rozwijania s³ów kluczowych. Czêsto siê zdarza, ¿e definiujemy
			w³asne makra. AUC TeX doskonale nas rozumie. Je¶li wpiszemy definicjê
			LaTeX-ow± (<code>\renewcommand</code>) to AUC TeX j± rozpozna i siê
			jej ,,nauczy'' -- bêdzie ona dostêpna poprzez mechanizm rozwijania pocz±tków
			wyrazów. Mo¿liwe jest równie¿ rozpoznawanie definicji TeX-a wprowadzanych jako
			<code>\def</code>.
			</p>
			<p>
			AUC TeX rozpoznaje makrodefinicje zapisane w pliku podczas
			parsowania dokumentu po wydaniu polecenia
			<code>TeX-normal-mode</code> (<code>C-c C-n</code>).
			Je¶li wiêc wpiszemy w pliku now± definicjê, nale¿y wcisn±æ <code>C-c C-n</code>
			i nie musimy jej dok³adnie pamiêtaæ. Informacje
			o makrodefinicjach zapisywane s± w pliku
			<code>./auto/nazwa.el</code>.
			</p>
			<p>
			Mo¿na wymusiæ parsowanie dokumentu natychmiast po jego wczytaniu
			oraz umieszczanie informacji o nim w katalogu
			auto przy ka¿dym zapisie na dysk np. przez
			wpisanie do pliku <code>.emacs</code> nastêpuj±cych
			wierszy:
			</p>
			<pre>
			; parsowanie przy wczytywaniu:
			(setq TeX-parse-self t)
			; parsowanie przy zapisie:
			(setq TeX-auto-save t)
			</pre>
			<p>
			Zmianê pliku <code>./auto/nazwa.el</code> powoduje równie¿
			wstawienie do tekstu dokumentu nazwy etykiety
			<code>\label</code>. Wstawiaj±c odno¶nik do tej etykiety
			(<code>\ref</code>, <code>\pageref</code>) mo¿na etykietê
			wybraæ z listy etykiet pokazywanej przez mechanizm rozwijania
			(<code>Tab</code>). I to jest naprawdê cenna w³a¶ciwo¶æ.
			</p>
			<p>
			Sposób parsowania dokumentu mo¿na
			konfigurowaæ (po
			szczegó³y odsy³am do dokumentacji). Na przyk³ad je¿eli mamy s³aby
			komputer i chcemy, aby rozpoznawane by³y tylko etykiety musimy zadbaæ
			o nastêpuj±ce ustawienia (znów plik <code>.emacs</code>):
			</p>
			<pre>
			(setq-default
			TeX-auto-regexp-list
			'LaTeX-auto-label-regexp-list)
			</pre>

			<h3>Przetwarzanie z wnêtrza AUC TeX-a</h3>
			<p>
			Na uwagê zas³uguje mo¿liwo¶æ uruchamiania TeX-a i ogl±dania plików .dvi
			bez konieczno¶ci opuszczania Emacsa. S³u¿y do tego polecenie przypisane do
			sekwencji <code>C-c C-c</code>, czyli <code>TeX-command-master</code>. Po
			wydaniu tego polecenia AUC TeX zapyta jakie dzia³ania ma podj±æ. Je¶li
			w pliku by³y dokonywane jakie¶ zmiany, to zaproponuje jego przetworzenie
			TeX-em. Po przetworzeniu i kolejnym wci¶niêciu <code>C-c C-c</code>
			bêdzie chcia³ uruchomiæ przegl±darkê <code>.dvi</code>. Je¿eli nie wyst±pi±
			¿adne b³êdy w przetwarzaniu, to w okienku obok obejrzymy wynik
			sk³adu.
			</p>
			<p>
			Standardowe polecenia przetwarzania pliku ¼ród³owego mo¿na ³atwo rozszerzyæ
			o nasze ulubione: <code>mex</code>, <code>platex</code> czy
			<code>pdftex</code>. Naj³atwiej przez menu XEmacsa. W razie potrzeby
			mo¿na skopiowaæ odpowiedni fragment z pliku <code>tex.el</code> (czy
			wrêcz <code>tex.elc</code>). Prawdopodobnie warto zmienion± listê
			<code>TeX-command-list</code> wstawiæ do pliku <code>tex-site.el</code> --
			niech siê ciesz± wszyscy u¿ytkownicy.
			</p>
			<p>
			Naprawdê niezwykle u¿yteczna (i trudna do zaimplementowania poza
			edytorem) jest mo¿liwo¶æ przetworzenia tylko fragmentu pliku ¼ród³owego.
			W przypadku sk³adania skomplikowanego dokumentu mo¿na TeX-owaæ tylko
			fragment nad którym pracujemy, co zaoszczêdza mnóstwo czasu. S³u¿y do tego
			polecenie <code>TeX-command-region</code> przypisane do sekwencji <code>C-c
			C-r</code>. Wszystko dzia³a tak samo jak w przypadku
			<code>TeX-command-master</code>, z jednym wyj±tkiem -- AUC TeX
			buduje z nag³ówka i zaznaczonego fragmentu tekstu nowy plik, który
			przetwarza TeX-em. Kolejne <code>C-c C-r</code> umo¿liwia obejrzenie w³a¶ciwego
			pliku <code>.dvi</code>. Trzeba siê tylko pilnowaæ, ¿eby nie definiowaæ
			¿adnych makr globalnych poza nag³ówkiem. W plikach LaTeX-owych koñcem
			nag³ówka jest wiersz zawieraj±cy napis <code>\begin{document}</code>. W plikach
			TeX-owych jest to natomiast <code>%**end of header</code>. Znacznik koñca
			nag³ówka mo¿na zdefiniowaæ jako wyra¿enie regularne okre¶laj±c warto¶æ zmiennej
			<code>TeX-header-end</code>.
			</p>
			<p>
			W przypadku wyst±pienia b³êdów w czasie przetwarzania mo¿na ogl±daæ je
			kolejno przy pomocy polecenia <code>TeX-next-error</code> (\|C-c `\|).
			AUC TeX opatruje b³êdy TeX-a dodatkowym komentarzem, co mo¿e pomóc
			pocz±tkuj±cym u¿ytkownikom.
			</p>

			<h3>I wiêcej...</h3>
			<p>
			Zatrzymajmy siê jeszcze nad tym, co widzimy na ekranie. Emacs
			(w szczególno¶ci XEmacs) potrafi inteligentnie zaznaczaæ odpowiednie
			fragmenty tekstu kolorami. Konfigurowanie kolorów w XEmacsie jest
			proste (mysz± w sekcji <em>faces</em> -- dlatego
			warto u¿ywaæ XEmacsa). Je¶li kolorowanie nie w³±czy³o siê z w³asnej
			woli mo¿na je wymusiæ poleceniem <code>font-lock-mode</code>.
			</p>
			<p>
			Nawet bez kolorowania tre¶æ dokumentu mo¿na wprowadziæ
			w niezwykle czytelnej formie dziêki zaawansowanym poleceniom
			formatowania tekstu.
			W wolnej chwili warto wypróbowaæ polecenia:
			</p>
			<p>
			<code>LaTeX-fill-paragraph</code> (<code>C-c C-q C-p</code> lub <code>M-q</code>),
			<code>LaTeX-fill-enviroment</code> (<code>C-c C-q C-e</code>),
			<code>LaTeX-fill-section</code> (<code>C-c C-q C-s</code>) oraz
			<code>LaTeX-fill-region</code> (<code>C-c C-q C-r</code> lub <code>M-g</code>).
			</p>
			<p>
			Ograniczona objêto¶æ artyku³u nie pozwala omówiæ wszystkich mo¿liwo¶ci
			AUC TeX-a. Nie zmie¶ci³y siê tematy obszerne, takie jak konfigurowanie
			dzia³ania AUC TeX-a i liczne szczegó³owe, np. praca
			z dokumentami hierarchicznymi. Wszystko mo¿na doczytaæ
			w dokumentacji. Czytaj±c trzeba pamiêtaæ, ¿e AUC TeX jest czê¶ci±
			edytora Emacs i przez ca³y czas mo¿na korzystaæ ze wszystkiego, co Emacs
			oferuje. Przyk³adem jest niezale¿ny (ale wspierany przez AUC TeX-a) tryb
			,,ukrywania'' fragmentów tekstu, w³±czany/wy³±czany poleceniem
			<code>outline-minor-mode</code>. Pojawiaj±ce siê dodatkowe pozycje menu
			(i polecenia) pozwalaj± wy¶wietliæ zamiast rozdzia³u, podrozdzia³u itd.
			tylko fragment pierwszego wiersza z tytu³em (bez zmiany tekstu). Mo¿liwe
			jest np. pisanie czwartego rozdzia³u trzy wiersze od koñca nag³ówka, albo
			poruszanie siê po tek¶cie tak, jakby sk³ada³ siê on tylko ze ¶ródtytu³ów.
			</p>

			<h2>Przetwarzanie zewnêtrzne</h2>
			<p>
			W ca³ej zabawie z Emacsem najmilsze jest to, ¿e wcale nie trzeba
			go u¿ywaæ. Tekst mo¿na przygotowaæ korzystaj±c z jakiegokolwiek
			edytora (np. ...Emacsa), a pliki ¼ród³owe przetwarzaæ
			zewnêtrznie. Przypu¶æmy, ¿e kolega podes³a³ nam 46 felietonów, które
			napisa³ w ostatnim roku. Wszystkie, to kompletne pliki LaTeX-owe.
			W takiej sytuacji TeX-owanie z wnêtrza edytora zajmie zbyt du¿o
			czasu. Najszybsz± metod± bêdzie umieszczenie wszystkich plików
			w jednym katalogu i napisanie w terminalu mniej wiêcej czego¶
			takiego:
			</p>
			<pre>
			~$ for i in *.tex; do latex $i; done
			</pre>
			<p>
			Nie zawsze jednak jest tak prosto. Czêsto
			otrzymanie wyniku koñcowego wymaga
			wielu przetworzeñ. Wpisywanie ci±gu tych samych poleceñ po ka¿dej
			modyfikacji pliku bywa mêcz±ce. Dlatego m±drzy
			ludzie
			stworzyli program <code>make</code>
			(lub <code>gnumake</code>). Wszystkie polecenia wystarczy
			wpisaæ raz
			ale do pliku
			<code>Makefile</code> w bie¿±cym katalogu. W najprostszym
			przypadku plik ten bêdzie wygl±da³ tak:
			</p>
			<pre>
			all: referat.ps

			%.dvi: %.tex
			latex $<

			%.ps: %.dvi
			dvips $<

			%.pdf: %.tex
			pdflatex $<
			</pre>
			<p>
			Z zawarto¶ci pliku wynika, ¿e pracujemy nad referatem (tworzymy
			plik <code>referat.tex</code>) i ¿e u¿ywamy przegl±darki
			plików PS.
			Teraz ca³e TeX-owanie sprowadza siê do uruchomienia
			w terminalu programu <code>make</code>. Program ten domy¶lnie
			wykona pierwsz± regu³ê z pliku Makefile
			(<code>all: referat.ps</code> -- zamiast nazwy
			<code>all</code> mo¿na wstawiæ dowolne s³owo,
			np. <code>PsiaBuda</code>) i dowie siê, ¿e jeste¶my
			zainteresowani plikiem <code>.ps</code>. Z trzeciej regu³y
			program wywnioskuje, ¿e pliki <code>.ps</code> robi siê z plików
			<code>.dvi</code> poleceniem <code>dvips</code>. Nie ma
			jednak pliku <code>.dvi</code>, ale o tym jak go zrobiæ mówi
			druga regu³a. A plik referat.tex jest na
			dysku.
			</p>
			<p>
			Ostatnia regu³a zostanie wykorzystana gdy
			wykonamy polecenia <code>make pdf</code> -- wtedy
			zostanie utworzony plik <code>referat.pdf</code>.
			</p>
			<p>
			Najwa¿niejsz± cech± programu make jest to, ¿e do przetwarzania
			dochodzi tylko wtedy, gdy program ¼ród³owy by³ modyfikowany po
			ostatnim przetworzeniu (plik wynikowy jest starszy od pliku
			¼ród³owego). Dziêki temu mo¿na w terminalu napisaæ takie (lub
			podobne) zaklêcie:
			</p>
			<pre>
			~$ while [ TRUE ]; do make;
			sleep 5; done
			</pre>
			<p>
			Tak potraktowany interpretator poleceñ co 5 sekund bêdzie
			uruchamia³ program make, który przetworzy plik ¼ród³owy tylko wtedy,
			gdy ten ostatni zosta³ zapisany na dysk po ostatnim przetworzeniu.
			Teraz wystarczy tylko mysz± wskazaæ przegl±darkê, ¿eby zobaczyæ, co
			,,nask³adali¶my'' do tej pory (przegl±darka powinna reagowaæ na
			modyfikacjê przegl±danego pliku). Ta technika jest wra¿liwa na
			zapisywanie pliku z b³êdem. Oczywi¶cie, je¶li mamy
			dobry edytor, to wpisanie z³ego s³owa kluczowego,
			czy nie domkniêcie ¶rodowiska lub nawiasu nie jest proste.
			</p>
			<p>
			Co siê jednak stanie, gdy pope³nimy b³±d, na którym TeX
			siê zatrzyma? Po pierwsze mo¿emy przeczytaæ uwa¿nie o co chodzi i w
			edytorze przeskoczyæ do w³a¶ciwego wiersza, a TeX-owi powiedzieæ
			np. <code>x</code>. Je¿eli jednak ustawimy zmienn±
			¶rodowiska:
			</p>
			<pre>
			TEXEDIT='emacsclient +%d %s'
			</pre>
			<p>
			lub w przypadku XEmacsa:
			</p>
			<pre>
			TEXEDIT='enu +%d %s'
			</pre>
			<p>
			i je¿eli u¿ywamy Emacsa w którym powiemy
			<code>M-x server-start</code>
			(<code>gnuserv-start</code>), to mo¿emy odpowiedzieæ TeX-owi
			<code>e</code> (od <em>edit</em>). Wtedy
			Emacs wczyta plik z b³êdem i kursorem wska¿e wiersz, co do którego
			TeX ma w±tpliwo¶ci. Po zakoñczeniu poprawek nale¿y zapisaæ plik
			(<code>C-x C-s</code>) i powiedzieæ klientowi, ¿e ju¿ po
			wszystkim (<code>C-x #</code>). Dla jasno¶ci: serwer to Emacs, a
			klient to TeX...
			</p>
			<p>
			Korzystanie z emacsowego klienta i serwera pomaga w wielu
			trudnych sytuacjach. Wyobra¼my sobie ksi±¿kê maj±c± 42 rozdzia³y,
			ka¿dy zapisany w oddzielnym pliku. Je¶li w kilkunastu plikach zamiast
			<code>\ala</code> omy³kowo wpisali¶my <code>\ola</code>,
			z tym ¿e czasem <code>\ola</code> jest dobrze i ma zostaæ, to
			zanosi siê na d³u¿sze poprawianie. A mo¿na z poziomu interpretatora
			poleceñ shell napisaæ:
			</p>
			<pre>
			~$ gnuclient `grep -l \\ola *.tex`
			</pre>
			<p>
			Potem wystarczy wciskanie klawisza <code>C-s</code>
			i czasem <code>C-x e</code> (pierwszy raz oczywi¶cie równie¿
			<code>C-x (</code> i <code>C-x )</code>). Je¿eli jednak
			kto¶ ma tendencje do zapominania o takich szczegó³ach jak
			<code>-l</code>, to niech lepiej próbuje siê uczyæ krok po
			kroku... Na razie. Po jakim¶ czasie mo¿e okazaæ siê potrzebny
			dodatkowy wiersz w pliku <code>.emacs</code>:
			</p>
			<pre>
			(gnuserv-start)
			</pre>
			<p>
			Bardzo niechêtnie u¿ywam mo¿liwo¶ci przetwarzania pliku
			TeX-owego z wnêtrza edytora.
			Nawet pisz±c niewielki dokument warto (moim zdaniem) korzystaæ
			z programu make. Ju¿ kilka razy zapomnia³em
			uruchomiæ <code>dvips</code>-a (mam drukarkê PS), w efekcie drukuj±c nieaktualn±
			wersjê dokumentu. Dlatego mi wystarcza, gdy wewn±trz edytora mo¿na
			wykonaæ tylko jedno polecenie -- make.
			</p>

			<h2>Podsumowanie</h2>
			<p>
			Wspó³czesne narzêdzia umo¿liwiaj± wygodne i bezbolesne
			korzystanie z dobrodziejstw oferowanych przez TeX-a.
			We wspó³czesnym sprzêcie karta graficzna i monitor pozwalaj± na pracê
			w systemie okienkowym (np. XWindow);
			mo¿na tak¿e na bie¿±co ogl±daæ
			w s±siednim oknie gotowy dokument. W przypadku korzystania z XEmacsa
			(lub podobnego edytora) pracowaæ z LaTeX-em mog± nawet ci
			u¿ytkownicy, którzy nie zdejmuj± rêki z myszy.
			</p>
			<p>
			Mam nadziejê, ¿e uda³o mi siê pokazaæ, jak du¿e mo¿liwo¶ci stoj±
			przed kim¶, kto chce wygodnie i efektywnie u¿ywaæ TeX-a. Opisa³em
			tylko najprostsze warianty konfiguracji ¶rodowiska pracy. Istnieje
			wiele sposobów i sposobików, o których nie wspomnia³em i jak s±dzê,
			jeszcze wiêcej takich, o których nigdy nie s³ysza³em. Wszystkim ¿yczê
			mi³ego TeX-owania.
			</p>
			<hr>
			<p>
			<A href="mailto:A.Dawidziuk@GUST.org.pl"> Adam Dawidziuk </A>
			<P><i> Tekst jest przedrukiem z Biuletynu GUST, nr 11/1998,
			s. 58--64.</i><BR>(c) Polska Grupa U¿ytkowników Systemu TeX
			<BR><i>Ostatnia modyfikacja 15.01.2000</i>
			</P>
			</body>
			</html>

R232/generic/tex-virtual-academy-pl/prog/auctex.html9e9178097526master

auctex.htmlView Options

R232/generic/tex-virtual-academy-pl/prog/auctex.html
9e9178097526master

auctex.html
View Options